İSTANBUL (AA) – İklim değişikliği ve küresel ısınmayla mücadele edebilmenin en önemli yolu, fosil yakıtlara bağımlılığı azaltmaktan geçiyor. Bu nedenle başta kömür olmak üzere fosil yakıtların kullanımını azaltacak alternatif yakıt türleriyle ilgili uygulamalar her geçen gün daha fazla önem kazanırken atıktan türetilmiş yakıt (ATY), bu alternatiflerden biri olarak öne çıkıyor.
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü Organik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Jale Yanık, ATY’yi, evsel veya endüstriyel atıklardan plastik, cam, metal gibi geri dönüştürülebilir malzemelerin ayrıştırılmasından sonra kalan yanıcı formda ve ısıl değeri yüksek, alternatif bir katı yakıt türü olarak tanımladı.
Yanık, ATY’nin tarım ve ormancılık kaynaklı atıklar, evsel atık su arıtma çamurları, tekstil atıkları, ömrünü tamamlamış lastikler ve evsel katı atıkta dönüştürülemeyen ayrıştırılamayan plastik, kağıt gibi atıklardan üretildiğini söyledi.
ATY’nin; azaltılmış sera gazı emisyonları, artan enerji güvenliği ve azaltılmış depolama alanı gereksinimi de dahil olmak üzere birçok çevresel faydası olduğunu kaydeden Yanık, “Eğer geri kazanılabilir olanlar alındıktan sonra kalan atıklardan biz yakıt elde etmezsek bunların doğruca gittiği yer deponi sahası (çöp sahası). Deponinin de bir sürü dezavantajı var. Deponide sera gazı emisyonları söz konusu olabilir, aynı zamanda zaten sınırlı olan toprak alanlarımızı işgal eder.” dedi.
Bu atıklar yerli kömürümüzün kalorisinin 2 katı kadar enerjiye sahip”
ATY’lerin elektrik santrallerinde kömürle beraber yakılarak veya kireç, çimento fabrikalarında ısı amacıyla kullanıldığını anlatan Yanık, şöyle devam etti:
“Endüstriyel atıkların kilogram başına kalori değerleri 2 bin 500 – 4 bin kilo kalori kadardır. Evsel atıklar da 3 bin, 3 bin 500 kadardır. Yerli kömürlerimizin kilogram başına kalori değerlerinin 2 bin kilo kalori olduğu göz önüne alınırsa atıklardan yakıt elde ettiğimiz zaman ortaya çıkan enerji hiçte azımsanamayacak kadar fazla olacaktır çünkü bu atıklar yerli kömürümüzün kalorisinin 2 katı kadar enerjiye sahiptir.”
Atıktan enerji üretimi alanında faaliyet gösteren Süreko şirketinin yayımladığı bir rapora atıfta bulunan Yanık, Türkiye’de sadece çöpten elde edilecek yakıt miktarının günde 10 bin ton civarında olduğuna, bu miktarın Türkiye’ye vereceği enerji eş değerinin, kömür ithalatını yıllık 400 milyon dolar azaltacağına dikkati çekti.
ATY’nin dünyada en fazla kullanıldığı alanın yüzde 56 ile çimento sanayisi olduğunu vurgulayan Yanık, “İkinci olarak ki bu çimento sanayisinde kullanılanın çok daha az miktarı, kömürle beraber yakılarak elektrik enerjisi üretiminde kullanılıyor. Ayrıca kömürle beraber kojenerasyon (elektrik ve ısı üretimi ) sistemlerinde ve bir kısım gazlaştırmada da kullanılıyor.” diye konuştu.
Türkiye’de 2004 yılında yayımlanan ve 2017 yılında revizyona uğrayan ATY ve ek yakıt alternatif ham madde tebliği olduğunu hatırlatan Yanık, “Tebliğdeki sorumlu bakanlık Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığıdır. Bu tebliğ çok kapsamlıdır. ATY üretimi ve kullanımında toprak, hava ve su kirliliğinin olmaması için gerekli tüm önlemler bu mevzuatta yer alıyor.” ifadelerini kullandı.
Türkiye’de ve dünyada kullanımı
Yanık, atıktan türetilmiş yakıtın Türkiye’deki ve dünyadaki kullanımına ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Ülkemizde çimento sektöründe aşağı yukarı bir 55 fabrika var ve bildiğim kadarıyla 35 tanesi atıkları alternatif yakıt olarak kullanılabilme lisansına sahip. Avrupa Birliğine üye ülkelerde ısı elde etmek amacıyla 504 tane yakma tesisi bulunuyor. Bu ülkelerde ısıl gücün yaklaşık yüzde 50’si, hatta bazı tesislerde gerekli olan ısıl gücün yüzde 100’ü atıklardan sağlanıyor. Fransa’da 117, Almanya’da 100, Birleşik Krallıkta 54, Danimarka’da 25, İsveç’te 37, İsviçre’de 30, Norveç’te 18, Belçika’da 17, İspanya’da 13, İtalya’da 37, Hollanda’da 12, Avusturya’da 11, Finlandiya’da 9, Polonya’da 7, Portekiz 4, Çekya’da 4, İrlanda’da 2, Litvanya’da 2, Slovakya’da 2, Estonya’da 1, Macaristan’da 1 tane var. Lüksemburg gibi küçük bir ülkede bile 1 tane var.”
Atıktan enerji üretim sürecinin dünyada tartışmalı bir konu olduğundan bahseden Yanık, ATY’nin geri dönüşümü caydırabileceğini veya düzenlenmemiş bir atık ticaretini körükleyebileceğini savunan görüşlerin bulunduğunu aktardı.
“Çimento tesislerinin yakıt maliyetlerini yüzde 80 oranında azaltmak mümkün”
Akademi Çevre Entegre Atık Yönetimi, Çevre ve Sürdürülebilirlik Müdürü ve aynı zamanda Çevre Yüksek Mühendisi Piraye Gök; katı, sıvı, tehlikeli ya da tehlikesiz endüstriyel atıklar ile laboratuvarlarında yaptıkları analizler sonucunda hazırladıkları karışımdan ATY ürettiklerini söyledi.
ATY’yi çimento tesislerine alternatif yakıt olarak gönderdiklerini bildiren Gök, “Atıklar doğru olarak yönetildiğinde aslında firmalara ciddi anlamda ekonomik girdi sağlamakta ve işletme maliyetlerini düşürmektedir. ATY ile çimento tesislerinin yakıt maliyetlerini yüzde 80 oranında azaltmak mümkün. Bunun yanı sıra bizim bir yılda ürettiğimiz ATY ile kömür kullanımı 13 bin ton azaltılıyor.” sözlerini sarf etti.
1 yılda ürettikleri yaklaşık 40 bin ton ATY ile kömür kullanımından kaynaklanan yaklaşık 30 bin ton karbondioksit emisyonunun önüne geçtiklerinin altını çizen Gök, ATY üretimi için gerekli olan endüstriyel atıkları, hizmet verdikleri sanayi kuruluşlarından temin ettiklerini, tekrar kullanılamayacak durumda olan ve ham madde değeri olmayan atıkları ise kendi lisanslı araçlarıyla toplayıp tesise kabulünü gerçekleştirdiklerini kaydetti.
Muhabir: Biriz Özbakır
