UŞAK (AA) – Anadolu Ajansının (AA) Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü dolayısıyla hazırladığı dosya haberler kapsamında bu bölümde Nuri Şeker Uşak Şeker Fabrikasının kuruluş süreci ve üretim faaliyetleri anlatıldı.
Uşak’ta halı tüccarlığı yapan Celepzade Abdullah Bey, bir Avrupa gezisi sırasında Almanya’dan aldığı yaklaşık 10 kilogram şeker pancarı tohumunu kente getirerek meraklı çiftçilere dağıttı.
Kalfa köyünde helva üretimi yapan Nuri Bey, Celepzade Abdullah Bey’den aldığı şeker pancarı tohumlarını ekip, aldığı yüksek verimin ardından bunlardan pekmez ve köpük helvası yaptı.
O dönemde şekerin zor bulunmasından dolayı bir fabrika açmaya karar veren Nuri Bey ve 50 hissedarın katılımıyla 19 Nisan 1923’te Uşak Terakki-i Ziraat Türk AŞ kuruldu.
Bir fabrikayı inşa edecek paranın olmamasından dolayı köylülerden alınan arpa, buğday, mısır gibi ürünler satılarak elde edilen gelir karşılığında sahiplerine şirketten hisse verilip şirket sermayesi 600 bin liraya yükseltildi.
Gerekli paranın toplanması ve Nuri Bey’in Ankara’da devlet yetkilileriyle görüşmelerinin ardından fabrikanın inşaatı için yabancı bir firma ile anlaşma sağlandı.
Temeli 6 Kasım 1925’te atılan fabrika, 17 Aralık 1926’da üretime başladı.
Nuri Bey de 1934 yılındaki “Soyadı Kanunu”yla “Şeker” soy ismini alırken, 1996 yılında yönetim kurulu kararıyla Uşak Şeker Fabrikası’nın ismi Nuri Şeker Uşak Şeker Fabrikası olarak değiştirildi.
Fabrikanın birçok bölümünde Nuri Şeker’in anıları yaşatılıyor
Bölgede ekilen şeker pancarlarının fabrikaya getirilip, tartım ve şeker oranı analizlerinin yapılmasının ardından tarihi fabrikada şekerin yolculuğu başlıyor.
Fabrikanın bahçesinde bulunan tescilli çınar ağaçlarının arasından geçen kamyonlardaki şeker pancarları, fabrika silolarına boşaltılıyor.
Burada su ile yıkanan şeker pancarları yine su ile yüzdürülerek fabrikanın içerisinde gönderiliyor ve kesim işlemi başlıyor. Haşlama, arıtım gibi çeşitli işlemlerin ardından üretilen kristal şeker, çuvallara dolduruluyor.
Bahçesinde lojman, sinema salonu, kütüphane gibi yapıların bulunduğu fabrikanın birçok bölümünde ise asırlık işletmenin kurucusu Nuri Şeker’in anıları yaşatılıyor.
Fabrika Müdürü Mehmet Zararsız, AA muhabirine, fabrikanın 300 dekarlık bir alanda faaliyet gösterdiğini söyledi.
Fabrikanın ilk yılında 1263 ton şeker pancarından 114 ton şeker üretildiğini belirten Zararsız, “Şimdi 98. üretim kampanyasına başlamış bulunmaktayız. Fabrikamız bu kampanya döneminde 210 bin ton pancar işleyecek. Bundan da yaklaşık 29 bin kristal şeker, maya sanayisinde önemli olan 9 bin ton civarında melas, yine yem sanayisinde önemli olan 63 bin ton küspe üretimi hedeflenmektedir.” dedi.
Cumhuriyet döneminin ilk sanayi kuruluşlarından biri olduklarını belirten Zararsız, o günün zor şartlarında birlikte hareket edilerek kurulmanın ve bugün hala üretime devam ediyor olmanın gururunu yaşadıklarını dile getirdi.
Modern teknikleri uygulayarak üretime devam ettiklerini anlatan Zararsız, sözlerini şöyle tamamladı:
“100 yıl önce oluşumu yapılmış ve bugün hala üretebilen fabrikanın daha nice yıllar üretim yapmasını temenni ediyoruz. Bunun için büyük bir gayretle çalışıyoruz. İnşallah bunu gelecek nesillere hep birlikte taşıyacağız. Tüm personelimiz, Türkşeker bunun için varıyla yoğuyla çalışıyor. İnşallah daha nice 100 yıllar hep birlikte üreteceğiz. Fabrikada üretilen ilk şeker, devlet büyüklerine hediye edilmiş. Fabrika 1926 yılında üretime geçtikten sonra ilk üretilen şekerlerimiz ipek torbalar halinde 400’er gram şeklinde ambalajlanmış. Bunları merhum Nuri Şeker, Ankara’ya götürerek Mustafa Kemal Atatürk’e ve vekillerimize hediye ediyor. Bu şekilde üretilen ilk şekeri Atatürk’e sunuyorlar.”
Muhabir: Mehmet Çalık
