CENEVRE (AA) – WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, WMO’nun “2023 Global İklim Durumu” başlıklı raporunu düzenlenen basın toplantısında paylaştı.
- Son 53 yılın en sıcak ocak ayı yaşandı
- 2023 kayıtlardaki en sıcak yıl olabilir
- Dünya 2023’te en sıcak yılı yaşadı, ortalama sıcaklık artışı 1,5 dereceye yaklaştı
- Geçen ay şimdiye kadar yaşanan “en sıcak şubat” olarak kayıtlara geçti
Raporda, 2023’te iklim durumunun alışılmışın dışında olduğu belirtilirken, sera gazı düzeyleri, yüzey sıcaklıkları, okyanus ısısı, deniz düzeyinin yükselmesi ve buzulların geri çekilmesinde yeni rekorların kırıldığı bildirildi.
Sıcak hava dalgaları, seller, kuraklıklar, denetim edilemeyen yangınlar ile süratle ağırlaşan tropikal kasırgalar üzere çok iklim olaylarının sefalet ve düzensizliğe yol açtığı, bunun milyonlarca insanın günlük hayatını etkilediği ve milyarlarca dolarlık ekonomik kayba neden olduğu bildirildi.
“2023 kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu” sözlerinin yer aldığı raporda, global ortalama yüzeye yakın sıcaklığın sanayi öncesi taban çizgisinin 1,45 santigrat derece üzerinde ölçüldüğü hatırlatıldı.
2014-2023 ortasının tarihteki “en sıcak on yıllık dönem” olduğu bildirilen raporda, bu süreçteki on yıllık ortalama global sıcaklığın 1850–1900 yıllarındaki ortalamanın yaklaşık 1,20 santigrat derece üzerinde olduğu vurgulandı.
Raporda, 2023’te global olarak hazirandan aralığa kadar her ayda rekor seviyede sıcaklık görüldüğü kaydedilirken, en büyük sıcaklık artışının 0,46-0,54 santigrat derece civarında yükselişle Eylül 2023’te yaşandığı söz edildi.
“Küresel sıcaklıktaki uzun vadeli artış, atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarının artmasından kaynaklanıyor.” bilgisi verilen raporda, 2023’ün ortasında La Nina’dan El Nino hava olayları şartlarına geçişin, 2023’te sıcaklığın süratli yükselişine katkıda bulunduğu bildirildi.
2023’te global ortalama deniz düzeyinin, 1993’ten bu yana tutulan uydu kayıtlarına nazaran rekor düzeye ulaştığı, bu durumun, devam eden okyanus ısınmasının yanı sıra buzulların ve buz katmanlarının erimesini de yansıttığı vurgulandı.
Raporda, 2014-2023 global ortalama deniz düzeyi artış oranının, uydu kayıtlarının birinci on yılındaki (1993-2002) deniz düzeyi artış oranının iki katından fazla olduğu belirtildi.
Öncü datalara nazaran, global referans buzul setinin, hem Kuzey Amerika’nın batısı hem de Avrupa’daki çok erimenin tesiriyle (1950’den bu yana) kayıtlardaki en büyük buz kaybının yaşandığı kaydedilen raporda, İsviçre’deki buzulların son iki yılda mevcut hacimlerinin yaklaşık yüzde 10’unu kaybettiği aktarıldı.
Kuzey Amerika’nın batısında 2023’te, 2000-2019 devri için ölçülen oranlardan beş kat daha yüksek oranda buzul kaybının yaşandığı ve buradaki buzulların, 2020-2023 periyodunda, 2020’ye kıyasla kestirimi olarak hacimlerinin yüzde 9’unu kaybettiğine işaret edildi.
Hava şartlarından kaynaklanan tehlikeler 2023’te yerinden edilmeleri tetiklediği belirtilen raporda, “Bu durum, iklim şoklarının dayanıklılığı nasıl zayıflattığını ve en savunmasız nüfuslar ortasında yeni müdafaa riskleri oluşturduğunu gösterdi.” tabirleri kullanıldı.
Aşırı iklim olaylarının sosyoekonomik tesirleri oldu
Aşırı hava ve iklim olaylarının tüm kıtalarda değerli sosyoekonomik tesirlerinin olduğu, bunlar ortasında büyük seller, tropikal kasırgalar, çok sıcaklık ve kuraklık ile bunlara bağlı denetim edilemeyen yangınlar olduğu kaydedildi.
Raporda, “Akdeniz Daniel Kasırgası’ndan kaynaklanan çok yağışlarla kontaklı sel felaketi eylülde bilhassa Libya’da ağır can kayıplarına neden oldu, Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye’yi de etkiledi.” tabirlerine yer verildi.
Aşırı sıcakların dünyanın birçok yerini etkilediği belirtilen raporda, bilhassa temmuzun ikinci yarısında Güney Avrupa ve Kuzey Afrika’nın çok etkilendiği hatırlatıldı.
İtalya’da sıcaklıkların 48,2 santigrat dereceye ulaştığı, Fas’ta ise termometrelerin 50,4 santigrat dereceyi gösterdiği bildirildi.
Raporda, iklim değişikliğinden ötürü dünya çapında akut besin güvensizliği yaşayan insanların sayısı Covid-19 salgını öncesi 149 milyonken bu sayının 2023’te 333 milyon bireye yükseldiği belirtildi.
Guterres’ten iklim değişikliğine karşı “radikal adımlar” atılması çağrısı
Basın toplantısına görüntü bildiri yollayan Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, iklimle ilgili yaşanan olaylar karşısında “Dünya imdat davetinde bulunuyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Fosil yakıt tüketiminden kaynaklanan kirliliğin iklim istikrarını “kaosa” sürüklediğini kaydeden Guterres, alarm zillerinin her alanda çaldığını bildirdi.
Guterres, sıcaklığın rekor düzeye ulaştığını, deniz düzeylerinin yükseldiğini ve deniz suyu ısısının arttığını, buzulların çok daha süratli eridiğini anımsatarak, “Tüm bunların tesiri çok şiddetli, acımasız ve ölümcül bir süratle artıyor.” ihtarını yaptı.
Acilen harekete geçilmesi gerektiğine işaret eden Guterres, iklim değişikliğindeki sürate oranla radikal adımlar atılması ve sürdürülebilir kalkınmaya uygun hareket edilmesi gerektiğinin altını çizdi.
WMO’dan iklim konusunda harekete geçme çağrısı
WMO Genel Sekreteri Saulo, bu raporun, insanlığın iklim kriziyle ilgili karşı karşıya olduğu zorlukları gösterdiğine işaret etti.
Artan besin güvensizliği, insanların yer değiştirmeleri ve biyolojik çeşitlilik kaybının savunmasız nüfuslar için tehdit oluşturduğunu vurgulayan Saulo, şunları kaydetti:
“Aşırı iklim şartları, sıcak hava dalgaları, seller, kuraklıklar, denetim edilemeyen yangınlar ve ağır tropikal kasırgalar Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin tamamını baltalıyor, her yıl milyarlarca dolarlık ekonomik kayıplara neden oluyor. İklim hareketinin maliyeti yüksek görünebilir lakin bu bahisteki eylemsizliğin maliyeti çok daha yüksek.”
Muhabir: Muhammet İkbal Arslan