İSTANBUL (AA) – AA muhabirinin Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) bilgilerinden derlediği bilgilere nazaran, yılın birinci 2 ayı sonunda Türkiye’nin hür bölgeler dahil toplam makine ihracatı 4,4 milyar dolar olarak tespit edildi.
Geçen yılın birinci 2 ayında yaşanan yüzde 20 seviyesindeki yüksek artışın baz tesiri gözlense de bu devirde bir gerileme olmadı. İnşaat ve madencilik makineleri, dokuma ve konfeksiyon makineleri ile besin sanayi makineleri ihracatı ölçü olarak yüzde 29’a kıymet olarak yüzde 22’ye varan yükseliş oranlarıyla dikkati çekti.
Verilere nazaran, elektrik motorları ve jeneratörler ile ekip tezgahları ihracatında ölçü olarak yüzde 28’e, paha olarak yüzde 25’e varan gerilemeler meydana geldi.
Yaptırımlar nedeniyle ihracatın azalmaya devam ettiği Rusya’ya makine ihracatı, şubat sonunda 130 milyon dolar kadar geriledi. Özgür bölgeler dahil ihracatın birinci 2 ayda 950 milyon dolar olduğu Almanya ve ABD’nin, toplam makine ihracatı içindeki hissesi yüzde 21,5’e yükseldi.
“Rusya yaptırımları rakiplerimizi data gizler hale getirdi”
MAİB Lideri Kutlu Karavelioğlu, ihracat sayıları ve bölümdeki gelişmelere ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, dünyada yatırımların frene bastığı devirde, makinecilerin ticari kayıplarını hafifletebilecekleri güçlü bir pazar olan Rusya’ya yönelik yaptırımların dünya makine ticareti üzerindeki tesirlerine değinerek, şunları kaydetti:
“Rusya’nın savunma gereksinimlerinde kullanılacağı var sayılan ikili kullanımlı eserlere yönelik kısıtlamalardan, makine dalı son periyotta ağır olarak etkileniyor. İsmi konulmamış bir ambargoya dönüşen bu süreçte, yaptırıma tabi eserler listesindeki belirsizliğin giderek artması, siparişi ve avansı alınırken bu listede yer almayan bir makinenin teslimat sonrasında bakiye beklerken bu muğlak listeye girmiş olması ve paramızın Rusya’da kalması bölümümüzü bir müddettir badireye sokuyor.
Bankacılık sistemi üzerinden uygulanan baskı Rusya’ya makine ihracatımızı birinci 2 ayda yüzde 37 kadar düşürdü; sene sonunda kaybımız 1 milyar doları aşabilir. Çin’e bırakıp gittiği bu büyük pazarı geri almanın zorluklarını bilen Batı ise işletmelerini riske sokmadan makinelerini göndermenin yollarını aramaktan vazgeçmiyor. Bu muvazaalı durum makine dış ticareti datalarında kıymetli sapmalara sebep oluyor. Makinelerin imalatından fazla ticaretinden kazanan birtakım Avrupa ülkelerinin dış ticaret sayılarını açıklamakta mütereddit kalmalarını ticaret rotalarındaki kaymalara bağlıyoruz.”
“Müşterilerimiz yavaşlarken rakiplerimiz hızlanıyor”
Karavelioğlu, global sıkılaşma ortamında mali toparlanmaya dair birinci işaretlerin oluşmakta olduğunu söyledi.
Karavelioğlu, Dünya Ticaret Örgütü bilgilerine nazaran dünya mal ticaretinin yüzde 5 kadar gerilediği 2023’te, AB makine ve teçhizat üretiminin baz tesirinden arındırılmış fiyatlarla yüzde 1,4 oranında gerilediğinin hesaplandığını vurguladı.
Finansman maliyetlerinin, kutuplaşmanın ve bölgesel çatışmaların bu derece yüksek olduğu bir ortamda, gelişmiş ülkelerde risk iştahının azalmasının doğal olduğunu kaydeden Karavelioğlu, şu sözleri kullandı:
“Aslında Avrupa için bu tarafta bir gerileme salgın öncesinde başlamış, tedarik zincirlerindeki bozulmaya yönelik acil önlemler sayesinde bölgenin zaafları görünmez hale gelmişti. Ama her ülkenin makine imalat sanayi bu konjonktürden birebir oranda etkilenmiyor. Geçen ay Avro bölgesinde yüzde 46,5 düzeyine kadar gerileyen PMI verisi son yıllarda büyük makine yatırımlarını çekmeyi başarmış olan Hindistan, Brezilya ve Meksika üzere ülkelerde tavan yapmış durumda. Velhasıl ana pazarımızdaki müşterilerimiz yavaşlarken gelişmekte olan ülkelerdeki rakiplerimiz hızlanıyor. Makine ihracatçısı ülkeler ortasında kıran kırana süren yarışta Almanya ve ABD’ye makine ihracatımızın artmaya devam etmesi teknoloji geliştirme gücümüzün yanında, Batı’daki bağlarımızın sağlamlığını da ortaya koyuyor.”
“Yatırımların yoğunluğu haksız rekabete fırsat vermemeli”
Kutlu Karavelioğlu, üretimin tekrar paylaşımının ve ikiz dönüşümün merkezinde yer alan makine dalına yönelik stratejik yaklaşımın 12. Kalkınma Planı’nda da sürdüğüne dikkati çekti.
Karavelioğlu, dünyada 2019 ve 2023 ortasında toplamda yüzde 12 artan makine ve teçhizat yatırımlarının, Türkiye’de yüzde 70 yükselerek yıllık 168 milyar dolara kadar geldiğini anımsattı.
Bu sıra dışı performans ile 2023’te dünya makine teçhizat yatırımları içinde Türkiye’nin hissesinin yüzde 3’e yükseldiğini söyleyen Karavelioğlu, “Bu yatırımların kıymetli kısmı makine imalatçılarımız tarafından yapıldığından, krizlerin hâkim olduğu bu güçlü süreçte makine üretimi dünyada ölçü bazında yüzde 12 artarken bizde yüzde 65 arttı. Bu canlılıkta, birebir 4 yılda verilen ve sabit yatırım meblağı toplamda 5 trilyon lirayı aşan teşvik dokümanlarının katkısı yadsınamaz. Lakin, bütün yararlarına karşın teşvik mevzuatının, ithalat rejimimizde dampingli mallara karşı geliştirilen savunma tedbirlerini fonksiyonsuz kılarak bir haksız rekabet ögesi oluşturabildiğini de görmeliyiz.” diye konuştu.
“Yerliye prestij etmeyen bir tek genel imalat endüstrimiz kaldı”
MAİB Lideri Karavelioğlu, dünya ticaretinin petrolden sonraki en büyük kalemini oluşturan makinelerdeki teknolojik kutuplaşmanın tesirlerinin Türkiye’nin ihracatına olumlu yansımakla birlikte ithalatına yarar sağlamadığının altını çizdi.
Karavelioğlu, kendilerinin fiyat, kalite ve teknoloji çeşitliliğiyle Batılı rakipleri ortasında düzgün bir alternatif oluşturmakta oldukları bu ortamda, sanayicilerin makine satamadıkları Çin’den 12 milyar dolarlık makine ithal ederek dış ticaret açığını 17 milyar dolara taşıdıklarını tabir ederek, şöyle dedi:
” 2023 yılı birinci 4 ayından sonra açıklanmamakla birlikte, teşvikle alınmasına müsaade verilmiş makineler içinde yerli olanların hissesinin güç yatırımlarında yüzde 89, hizmetlerde yüzde 67, madende yüzde 71 ve tarımda yüzde 96 iken, genel imalat sanayiinde yüzde 39,6 düzeyinde kalmasının öz eleştirisini herkes yapmalıdır. 2023’te verilen 1,25 trilyon lira fiyatında yatırım teşvik dokümanı kapsamında gümrüksüz ve KDV’siz getirilecek makinelerin hissesi 18 milyar doları buluyor. 3,3 milyar dolarlık makine ithal ettiğimiz ocak ayında üretimimiz salgından bu yana birinci kez ve yüzde 5,5 üzere önemli bir oranda geriledi. Ana pazarımızda daralma, Rusya’da taban kaybı sürerken ithalatın yükselmeye devam etmesi son 4 yıllık üstün performansımızı kesintiye uğratabilecek bir tehdittir.”
Muhabir: Emirhan Yılmaz
