ANKARA (AA) – The Guardian’ın haberine nazaran, bilim insanlarınca yürütülen araştırmada Dünya’daki sinyallerin karıştırıcı tesirlerinden korunaklı bu alanların yer titreşimlerinden uzak ve kimi bilimsel aygıtların gerektirdiği düşük sıcaklıkları hasebiyle müşahede yapmaya çok elverişli olduğu belirlendi.
“Olağanüstü bilimsel değere sahip alanlar (SESIs)” halinde nitelendirilen bu bölgelerin, Ay navigasyon ve irtibat uyduları, gezginler (rover), madencilik operasyonları üzere yakın gelecekteki muhtemel Ay misyonları nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğu belirtilerek, bu sebeple hemen korunmalarının gerekliliği vurgulandı.
Merkezi Massachusetts eyaletinde bulunan Harvard ve Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden gök bilimci Dr. Martin Elvis, “İnsanlığın birinci sefer, Güneş Sistemi’nde nasıl genişleyeceğimize karar vermesi gerekiyor. Cihanı anlamak için eşi gibisi olmayan fırsatları kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyayız.” ikazında bulundu.
Elvis, Ay yüzeyinde buz içeren ve doruklarında yıl uzunluğu Güneş ışığı alan kraterlerin bulunduğuna, taşıdıkları özelliklerin bu alanları deneyler, Ay üsleri ve madencilik faaliyetleri için gerekli güç, su ve oksijen açısından kıymetli noktalar kıldığına dikkati çekti.
Elvis, “Aynı arazinin kullanımı için rekabet ihtimali epeyce büyük.” sözünü kullandı.
İki Ay üssünün kurulması ve 22’den fazla araştırma misyonu planlanıyor
Araştırmayı yürüten bilim insanları, rastgele bir uyum otoritesi olmadan Ay’da gelecekte yaşanacak çatışmaları önleyecek hiçbir şeyin bulunmadığını kaydetti.
Bilim insanları, fizikî çarpışmalar, Ay yüzeyindeki madencilik faaliyetleriyle oluşabilecek toz bulutları ile titreşimlerin, Ay yörüngesindeki haberleşme ve GPS uydularının elektromanyetik yayınlarının ve “SESIs” alanlarındaki mümkün madencilik faaliyetlerinin risk oluşturduğu ihtarında bulundu.
2026’nın sonuna kadar yarısı güney kutbuna yakın bölgelere yönelik Ay’a en az 22 memleketler arası araştırma misyonu planlanıyor, gelecekte öbür misyonlar da öngörülüyor.
Ayrıca 2030’larda faaliyete geçecek, birisi ABD, oburu Rusya-Çin’e ilişkin iki Ay üssü planı da kelam konusu.
Optik, kızılötesi, X-ışını, radyo teleskopları, parçacık ve dalga dedektörleri için elverişli
Bilim insanları, 2020’nin sonuna kadar Ay yüzeyine bilimsel aygıtlar yerleştirmeyi planlıyor.
Bunların ortasında optik, kızılötesi, X-ışını ve radyo teleskopları, güneş rüzgarını ve kozmik ışınları araştırmaya yönelik parçacık dedektörleri ve kara delikler ile nötron yıldızları çarpıştığında uzay-zaman dokusundaki titreşimleri algılayan yer çekimsel dalga dedektörleri bulunuyor.
Ay’ın görünmeyen yüzü, Dünya’dan gelen sinyalleri engellemesi nedeniyle Güneş Sistemi’ndeki radyo dalgaları açısından en sessiz bölge.
Arazisi çok dağlık olan Ay’ın görünmeyen tarafında kozmosun birinci devirlerini, yıldızlar oluşmadan evvelki vakitleri ve muhtemel “uzaylı yaşamın” belirtilerini araştıracak büyük radyo teleskop dizilerinin kurulmasına uygun yalnızca 3 bölge mevcut.
Diğer taraftan ABD’ye ilişkin Interlune şirketi, bu bölgelerden “Mare Moscoviense” alanında kuantum hesaplama ve füzyon gücü sanayisinde kullanılmak üzere Helyum-3 madenciliği yapmayı planlıyor.
Ay’ın kutuplarına kızılötesi teleskoplarla yer çekimsel dalga dedektörleri yerleştirilebilir
Ay’ın kuzey ve güney kutup bölgelerindeki meteor kraterleri, milyarlarca yıldır Güneş ışığı almamaları nedeniyle kainattaki en soğuk bölgeler.
Bu bölgelerin sıfırın altında 200 santigrat dereceden daha düşük soğukluklarıyla çok büyük kızılötesi teleskoplar için uygun olduğu kaydediliyor. Bu teleskoplarla uzak yıldızlardaki Dünya büyüklüğündeki gezegenler ile atmosferlerinin muhtemel ömür için araştırılması planlanıyor.
Ay yüzeyindeki sismik açıdan sessiz, yer titreşimlerinin bulunmadığı alanlar da atom çekirdeğinden 1000 kat daha küçük hareketleri algılayabilen yer çekimsel dalga dedektörleri için ülkü bölgeler. Yer çekimi dalgaları geçerken Ay’ın titreşimlerini tespit edecek sismografın bu alanlara yerleştirilmesi düşünülüyor.
Araştırmanın sonuçları, “Philosophical Transactions of the Royal Society A”da yayımlandı.
Muhabir: Yavuz Aydın
