PEKİN (AA) – ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in telefon görüşmesi yaptığı ve ikili ticari, Tayvan Boğazı ve Güney Çin Denizi üzere bölgesel ve global problemleri ele aldıkları bildirildi.
Beyaz Saray’dan yapılan yazılı açıklamaya nazaran, Biden ile Şi, ikili, bölgesel ve global problemlere ait “yapıcı ve samimi” bir görüşme gerçekleştirdi.
Geçen yıl kasımda California’da gerçekleştirilen görüşmede ele alınan bahislerin takibinin de yapıldığı belirtilen görüşmede, iki başkan, ordular ortasındaki işbirliği, uyuşturucuyla uğraş, yapay zeka ile ilgili bahisler ve iklim değişikliği üzere birçok başlığı kıymetlendirdi.
Biden, Şi’ye, Tayvan Boğazı’nda barış ve istikrarın kıymetini hatırlatırken, Güney Çin Denizi’nde de özgür seyrüseferin ve hukukun üstünlüğü unsurlarının korunması gerektiğini lisana getirdi.
Görüşmede, Biden, Çin’in Rusya’nın savunma sanayisi altyapısına sağladığı katkıya ve bunun Avrupa’ya ve transatlantik güvenliğe olumsuz yansımalarına dair telaşlarını aktardı.
Biden, ABD ile Çin ortasındaki ticari rekabette Pekin’in uyguladığını savunduğu “adil olmayan ticari uygulamaları” da gündeme getirdi ve bunun Amerikalı personellere ve çiftçilere ziyan verdiğini savundu.
İki başkan ortasındaki yapan irtibatın devamının değerli olduğunu vurgulayan Biden, üst seviye diplomatik münasebetlerin sorumlu formda sürdürülmesi gayretlerinden memnuniyet duyduklarını kaydetti.
“Çin ve ABD üzere iki büyük ülke bağlarını koparmamalı”
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre de ABD Başkanı Biden’ın isteğiyle yapılan görüşmede, iki başkan, “Çin-ABD ilgileri ve ortak ilgi konularında” görüş alışverişinde bulundu.
Çin Devlet Başkanı Şi, Biden ile Kasım 2023’te San Francisco’da yaptıkları görüşmenin geleceğe odaklı bir vizyon açtığını, Çin-ABD alakalarının istikrara kavuşmaya başladığını ve bunun her iki ülkenin halkları ve memleketler arası toplum tarafından olumlu karşılandığını, bu ortada ilgilerde olumsuz etkenlerin de büyümeye devam ettiğini belirtti.
“Stratejik algılama” sıkıntısının Çin-ABD ilgilerindeki problemlerin temelinde yer aldığı, bunun birinci düğmesi yanlış iliklenen bir gömleğin öbür düğmelerin de yanlış olmasına benzediğini belirten Şi, “Çin ve ABD üzere iki büyük ülke bağlarını koparmamalı, birbirlerine sırtını dönmemeli ve de çatışma ve cepheleşme içine girmemeli. İki ülke birbirine hürmet göstermeli, barış içinde bir ortada var olmalı ve kazan-kazan işbirliğini hedeflemeli.” sözünü kullandı.
Şi, 2024’te münasebetlere bu üç ülkenin yol göstermesi gerektiğini, barışın, istikrarın ve inancın korunarak diyaloğun güçlendirilmesi, provokatif nitelikte olaylardan ve çizgiyi aşan hallerden kaçınılması ve milletlerarası bağlarda eşgüdümün sorumluluk anlayışı içinde artırılması gerektiğini vurguladı.
“Tayvan sorunu, aşılmaması gereken birinci kırmızı çizgi”
Tayvan sorunun, Çin-ABD alakalarının “aşılmaması gereken birinci kırmızı çizgisi” olduğunun altını çizen Şi, “Tayvan’ın bağımsızlığına yönelik ayrılıkçı faaliyetler ve bunların dışarıdan cesaretlendirilmesi ve desteklenmesi karşısında elimiz bağlı bekleyemeyiz.” açıklamasını yaptı.
Şi, ABD Başkanı Biden’a Tayvan’ın bağımsızlığını desteklememe taahhüdünü somut hareketlerle ortaya koyma davetinde bulundu.
ABD’nin Çin’in ticaret ve teknoloji alanında gelişimini baskılamak üzere tedbirler aldığına, her geçen gün daha fazla Çinli şirketi yaptırım listesine dahil ettiğine dikkati çeken Çin lideri, şunları kaydetti:
“Bu, ‘riskleri gidermek’ değil, yeni riskler yaratmaktır. Şayet ABD, karşılıklı yarara dayalı işbirliğini hedefliyor, Çin’in kalkınmasından hissesini almak istiyorsa Çin’in kapısı hep açık olacaktır. Ancak Çin’in teknolojik gelişimini bastırmak ve yasal kalkınma hakkından mahrum bırakmak istiyorsa Çin bunu oturup izlemeyecektir.”
Şi ve Biden, Ukrayna krizi ile Kore Yarımadası’ndaki durumu görüştü
İki önder, diplomatik, ekonomik, mali, ticari ve öteki alanlardaki müracaat düzeneklerinin ve iki ülke orduları ortasındaki irtibatın, uyuşturucuyla uğraş, yapay zeka, iklim değişikliği alanlarındaki diyalog ve işbirliğinin sürdürülmesi, halklar ortasındaki temaslar ile memleketler arası ve bölgesel bahislerdeki irtibatın artırılması için adımlar atılmasında mutabık kaldı.
Şi ve Biden, Ukrayna krizi, Kore Yarımadası’ndaki duruma dair görüş alışverişinde bulundu.
Çin lideri, görüşmede, ülkesinin Hong Kong, insan hakları, Güney Çin Denizi ve öteki sıkıntılardaki tavrını da aktardı.
Muhabir: Emre Aytekin,Hakan Çopur
