ANKARA (AA) – Dışişleri Bakanı Başdanışmanı ve SAM Lideri Nuh Yılmaz’ın moderatörlüğünde Bakanlık’ta düzenlenen panele, Bilkent Üniversitesi Milletlerarası Bağlar Kısmından Prof. Dr. Ersel Aydınlı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Memleketler arası Alakalar Kısmından Prof. Dr. Meliha Altunışık ve Kırıkkale Üniversitesi Memleketler arası Bağlar Kısmından Prof. Dr. Haluk Özdemir konuşmacı olarak katıldı.
Panelde, Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Avrupa Birliği (AB) Lideri Büyükelçi Mehmet Kemal Bozay, Bakanlık mensupları, akademisyenler ve çok sayıda dinleyici de yer aldı.
SAM Başkanı Yılmaz, burada yaptığı konuşmada, bu panelin “açılış” olduğunu ve bu stil etkinliklere devam edeceklerini belirterek iştirakçilere ve panelistlere teşekkür etti.
SAM olarak yeni fikirlerden yararlanmak istediklerine işaret eden Yılmaz, panelde milletlerarası bağlardaki kavramların gereksinimleri çözmedeki yerinin konuşulacağını kaydetti.
Yılmaz, panel serisinin düzenlenmesinde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın da takviyesi olduğunu vurguladı.
Pratik-teori ilişkisi
Bilkent Üniversitesi Memleketler arası Alakalar Kısmından Prof. Aydınlı, panelin düzenlemesi konusunda SAM yetkililerine teşekkür ederken panel konusunun akademisyenlerin “hep aklında olan bir mesele” olduğuna atıfta bulundu.
Pratik ile teorinin birleştirilmesi konusunun yalnızca milletlerarası alakalar disiplininde değil, bütün disiplinlerin temel problemlerinden olduğuna dikkati çeken Aydınlı, bu birleştirmeye büyük gereksinim olduğunu aktardı.
Aydınlı, Türk dış siyasetine “teori”nin lazım olduğunu lakin teoriden fazla “kavram”a gereksinim duyulduğunu belirtti.
Teorinin anlamaya, kavramın ise anlamaya ve anlatmaya yaradığını vurgulayan Aydınlı, kavramın hayata daha yakın olduğuna işaret etti.
Ersel Aydınlı, memleketler arası münasebetler teorilerinin “krizde” olması ve siyasete tesirine ait, “(Teoriler) Ne çok izah edebiliyor ne çok kestirim edebiliyor ne çok da daha değerlisi tesirde bulunabiliyor.” dedi.
Teorilerle ilgili bu durumun farklı aktörlerde geçerli olduğunu kaydeden Aydınlı, “Aslında bu krizin temel sebeplerinden bir tanesi de pratikten kopuk yalnızca bir entelektüel antrenman olarak da geliştirilmiş olması.” değerlendirmesinde bulundu.
Aydınlı, pratik kısmında da sorun olduğunu aktararak pratikte krizi “günlüğün ötesine geçememe ve savrulamama” olarak nitelendirdi.
Pratikte “tutarlılık” sorunu olduğunu söyleyen Aydınlı, pratik ile teori ortasında karşılıklı muhtaçlık olduğunu belirtti.
Aydınlı, akademide teorinin “ithal” edildiğini kaydederek teorinin batıda üretilen bir olgu olarak algılandığını vurguladı.
“Teori tartışmaları krizde”
ODTÜ Milletlerarası Münasebetler Kısmından Prof. Altunışık ise panelin değerli bir hususla başladığının altını çizdi.
Teori tartışmalarının “krizde” olduğunu söyleyen Altunışık, “Buna cevaben çeşitli açılımlar yapılmaya çalışılıyor.” diye konuştu.
Altunışık, global memleketler arası ilgiler ve global tarih çalışmaları üzere alanların ortaya çıktığını aktararak teorinin vakitten ve yerden bağımsız olmadığını ve farklı tecrübelerini yansıttığını söyledi.
Pratik-teori alakasının de tartışılan bahislerden biri olduğuna dikkati çeken Altunışık, 2000 sonrasında memleketler arası münasebetlerde “pratik dönüş” akımının ortaya çıktığına işaret etti.
Meliha Altunışık, Türk dış siyasetini kavramsallaştırırken, Türkiye’nin nasıl bir aktör olduğu sorusunu sorduklarını belirterek “eşiktelik” kavramına değindi.
Türkiye’nin memleketler arası bağlarda nasıl bir aktör olduğunun tanımlanmasının değerine işaret eden Altunışık, Türk dış siyaseti çalışmalarında birinci başta incelenmesi gereken bahislerden biri olduğunu vurguladı.
Altunışık, Türkiye’nin “eşiktelik” özelliğinin Türkiye’ye “ilişkilendirici ve birleştirici” rolleri de getirebileceğini aktardı.
Türkiye’nin coğrafik pozisyonu ve tarihi hasebiyle da orta büyüklükteki güçler ortasında öteki bir kategoride de değerlendirilebileceğini belirten Altunışık, karşılaştırma ve kavramsallaştırma ile çalışmanın ehemmiyetine işaret ederek, bunların artması gerektiğini kaydetti.
Kavramların ikna aracı olarak kullanılması
Kırıkkale Üniversitesi Memleketler arası Münasebetler Kısmından Prof. Dr. Özdemir de teori-pratik bağının kıymetine işaret ederek teorinin “biraz soyut” kalabildiğini söyledi.
Teori ve pratik ortasındaki ilişkiyi “kavramın” sağladığını aktaran Özdemir, “Önce kavramlar üreterek, kavramsal seviyede anlamaya başlamamamız, çalışmamız gerekiyor.” sözlerini kullandı.
Özdemir, kavramların olmaması durumunda verilmek istenen bildirinin “çok küçük bir kısmının” karşı tarafa aktarılabileceğini belirterek kavramların ikna aracı olabileceğine dikkati çekti.
Uzun vadeli ve dengeli dış siyasetler izlenebilmesi için bunun kesinlikle kavramsal çerçeveye oturtulması gerektiğinin altını çizen Özdemir, dış siyaset doktrinlerinin yapılmak istenen hareketin kavramsallaştırılması olduğunu söyledi.
Haluk Özdemir, Türkiye’nin çok değişken bir coğrafyada bulunduğuna değinerek beklenmedik vakitlerde krizlerin meydana gelebildiğini söyledi.
Bu değişken ortamda teori yapmanın kolay olmadığına vurgulayan Özdemir, yakın bölgedeki süreklilik eksikliği ve istikrarsızlık üzere meselelere işaret etti.
Özdemir, dünyadaki en değerli olayların birçoklarının Türkiye’nin etrafında olduğu değerlendirmesini yaparak, bunun sürekliliğin oraya çıkmasını engellediğini aktardı.
Türkiye’nin jeopolitik pozisyonunun da değiştiğinin altını çizen Özdemir, Türkiye’nin, birbirinden farklı milletlerarası ilgiler anlayışına sahip olan komşuları olduğunu anlattı.
Özdemir, Türkiye’nin, doğu ile batının kesişim noktasında olan ve imparatorluk geçmişi olan bir ülke olarak, bütünü manaya ve karşıları sentezleme gayretiyle memleketler arası ilişiklere dair “özgün” yaklaşımlar ortaya çıkarabileceğini de kelamlarına ekledi.
Panel, soru-cevap kısmıyla sona erdi.
SAM
SAM, web sayfası sam.gov.tr’yi ve kurumsal kimliğini yeniledi.
Türk dış siyasetine bilimsel ve entelektüel danışmanlık sağlamak amacıyla Dışişleri Bakanlığı bünyesinde 1995’te kurulan SAM, bir niyet kuruluşu ve araştırma merkezi olarak faaliyet gösteriyor.
Muhabir: Gökhan Çeliker
