BRÜKSEL (AA) – Belçika’nın başşehri Brüksel’de AB üyesi 27 ülkenin devlet yahut hükümet liderlerinin iştirakiyle bugün başlayacak AB Önderler Doruğu iki gün sürecek.
“Özel” nitelikli tepe, AB başkanlarının 6-9 Haziran’da yapılacak Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri öncesindeki son toplantısı olacak.
AB Konseyi Başkanı Charles Michel’in başkanlık edeceği toplantıda, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile AB Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de hazır bulunacak.
TSİ 20.00 sularında başlaması beklenen tepede birinci olarak liderler, AP Başkanı Roberta Metsola ile görüş alışverişinde bulunacak.
Ekonomi ve rekabetçiliğe odaklanılacak
AB Konseyi Başkanı Michel, zirvenin gündemiyle ilgili başkanlara gönderdiği mektupta, AB’nin ekonomik açıdan rekabet gücünü artırmaya odaklanacaklarına işaret etti.
AB’nin global rakipleri ile büyüme ve yenilik konusundaki uçurumu bütün üye ülkeleri ile birlikte kapatması gerektiğini belirten Michel, iktisat, sanayi ve teknoloji temelini koruma etmenin değerine dikkati çekti.
Michel, rekabet edebilirlik muahedesinin bütün siyaset alanlarını kapsaması gerektiğini, AB tek pazarında parçalanmaya müsaade verilemeyeceğini anlattı.
AB’deki şirketlerin düzenlemeler ve idari bürokrasinin yükü altında kaldığını hatırlatan Michel, firmaların daha da gelişmesi için mahzurları ortadan kaldırmalarının ve akılcı düzenlemelerle yola devam etmelerinin değerine işaret etti.
Michel, “Stratejik bölümlere yapılan yatırımlar rekabet gücümüzü artırmada hayati rol oynuyor. Bu bağlamda, kamu yardımlarına yaklaşımımızın tekrar değerlendirilmesinin yanı sıra özel ve kamu finansmanının birleştirilmesi mecburidir.” tabirini kullandı.
AB’deki işletmelerin büyüme ve yenilik için finansman ve sermayeye erişimde de meseleler yaşadığına dikkati çeken Michel, sermaye piyasaları birliğini geliştirmenin ehemmiyetini anlattı.
AA muhabirlerinin tepenin gündemi konusunda bilgi aldığı üst seviye bir AB yetkilisi de Avrupa’nın ekonomik olarak pek çok zorlukla karşı karşıya olduğunu, buna karşı yeni Avrupa rekabet gücü mutabakatı yapmayı gayelerini belirtti.
Dış bağlar konuları
Zirvenin iktisat bahisleri haricindeki oturumlarında Ukrayna, Türkiye ve Orta Doğu başlıkları ele alınacak.
Ukrayna oturumuna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy çevrim içi bağlanarak, ülkesinin öncelikleri, alandaki son durumla ilgili bilgi verecek.
Ukraynalı sivillere ve güç bölümü de dahil kritik altyapıya yönelik hücumları ele alacak önderler, başta hava savunma yetenekleri olmak üzere askeri yardım teslimatını ağırlaştırmanın aciliyetini görüşecek.
Türkiye başlığı
Türkiye ile ilgili kısımda temel olarak AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Borrell’in AB Kurulu ile, 28 Mayıs Cumhurbaşkanı seçiminin akabinde ikili ilgilerin seyrine yönelik hazırladığı ve Kasım 2023’te sunduğu rapordaki teklifler görüşülecek.
Raporda, “Türkiye’nin, Doğu Akdeniz’deki tüm yasa dışı sondaj faaliyetlerinden, egemenlik ve egemenlik haklarına hürmet göstermeyen başka tüm aksiyonlardan kaçınmaya devam etmesi şartıyla, 2019’da askıya alınan AB-Türkiye İktisat, Güç ve Ulaştırma Yüksek Seviyeli Diyalogları’nın tekrar aktifleştirilmesi, tıpkı mantıkla, Paydaşlık Kurulu ve Yüksek Seviyeli Siyasi Diyalog toplantılarının bakanlar seviyesinde tekrar başlatılması, iklim, sıhhat, göç ve güvenlik, tarım ile araştırma ve yenilik mevzularında sektörel Üst Seviye diyalogların sayısının artırılması” üzere teklifler yer almıştı.
Aradan geçen yaklaşık 5 ayda yapılan AB doruklarında Türkiye konusu görüşülmemişti.
AB Konseyi Başkanı Michel, liderlere gönderdiği davet mektubunda, “Türkiye’ye ait tartışmamız, işbirlikçi ve karşılıklı yarar sağlayan bağlantı geliştirmeye yönelik stratejik ilgimiz çerçevesinde şekillenecektir. Bu bağlantının geliştirilmesi tıpkı vakitte Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve inançlı bir ortamın desteklenmesine de katkıda bulunacaktır. Yaklaşımımıza uygun olarak bu husustaki çalışmalarımızın evreli, orantılı ve geri döndürülebilir biçimde ileriye götürülmesi gerekmektedir.” tabirini kullandı.
Zirvenin gündemiyle ilgili bilgi veren üst seviye yetkili, başkanların Türkiye ile işbirliğinde iktisattan jeopolitiğe çok çeşitli bahisleri görüşeceğini belirterek, “Mesele, her bir alanı nasıl ele alacağımız kadar, bunların kendi ortalarında nasıl etkileşimde bulunduğu ve birbirleriyle nasıl kontaklı olduğudur. Yüksek göç baskısı altında olan Kıbrıs’la ilgili sorun ve Birleşmiş Milletler himayesindeki müzakerelere yine başlanması konusu da bunların içinde.” değerlendirmesini yaptı.
Yetkili, Türkiye konusunun ele alındığı son doruktan bu yana olumlu tarafta gelişmeler olduğunu belirterek, Ege’deki durumla ilgili 2021’den daha yeterli bir durumda olunduğunu söyledi.
Liderlerin gündeminde Ukrayna ve Orta Doğu olmak üzere başka dış ilgiler hususlarının da bulunduğuna dikkati çeken yetkili, “Türkiye konusunu gündeme aldık fakat ele almak için sahiden ne kadar fırsatımız olacağını göreceğiz.” dedi.
Öte yandan AA muhabirlerinin elde ettiği tepe sonuç bildirisi taslağında, şu tabirler yer alıyor:
“AB’nin, Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve inançlı bir ortama ve Türkiye’yle işbirliğine dayalı ve karşılıklı fayda sağlayan münasebetin geliştirilmesinde stratejik çıkarı vardır. AB Kurulu, (Borrell ve Kurulun hazırladığı ortak raporla) ilgili çalışmaların, daha evvelki AB Kurulu sonuçları doğrultusunda, kademeli, orantılı ve geri döndürülebilir halde ve gerektiğinde AB Kurulunun ek rehberliğine tabi olarak ilerletilmesini talep etmektedir. Birlik, AB-Türkiye işbirliğini de geliştirebilecek olan Kıbrıs müzakerelerinin tekrar başlamasına ve ilerlemesine büyük ehemmiyet vermektedir. AB Kurulu, Kıbrıs sıkıntısının Birleşmiş Milletler (BM) çerçevesinde, ilgili BM Güvelik Kurulu kararlarına uygun olarak ve Birliğin kurulduğu unsurlar ve müktesebat doğrultusunda kapsamlı tahliline tam olarak bağlı kalmaya devam etmektedir. AB, Maria Angela Holguin Cuellar’ın BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Temsilcisi olarak atanmasını memnuniyetle karşılamaktadır. AB, elindeki tüm uygun araçlarla, BM liderliğindeki sürecin tüm basamaklarını desteklemede faal rol oynamaya hazırdır.”
Orta Doğu
Michel, mektubunun Orta Doğu ile ilgili kısmında, “Gazze’deki trajik krizi derhal ateşkes, rehinelerin hür bırakılması ve Gazze’ye geniş ölçekte manisiz insani yardımın hemen artırılması yoluyla sona erdirmek için ortaklarımızla çalışma taahhüdümüz hayati ehemmiyet taşıyor. Hafta sonu yaşanan gelişmeler bölgede aslında epey değişken olan durumu daha da kötüleştirdi. İran’ın İsrail halkına yönelik son saldırısını kınamalı ve tüm tarafları azami itidal göstermeye, memleketler arası hukuka hürmet göstermeye ve tansiyonu artırabilecek aksiyonlardan kaçınmaya çağırmalıyız. Karşılaştığı kuvvetli şartları kabul ederek Lübnan’daki durumu da ele almalı ve bu kritik periyotta güçlü takviyemizi yinelemeliyiz.” değerlendirmesini yaptı.
Zirvenin gündemiyle ilgili bilgi veren üst seviye yetkili de AB başkanlarının İran’ın İsrail’e hava saldırısının akabinde, tüm taraflara itidal daveti yapacağını, İran’a ek yaptırımları da ele alacağını kaydetti.
Muhabir: Selen Valente Rasquinho,Ata Ufuk Şeker
