CENEVRE (AA) – AA muhabiri, misket bombalarının kullanımı ve global çapta buna karşı yürütülen uğraşa ait bilgileri derledi.
Savaş kalıntısı olarak da yıllarca tehdit olmayı sürdüren misket bombalarının kullanımı, stoklanması ve satışı, 2008’de imzalanan Misket Bombaları Üzerine Mukavele ile yasaklandı.
İlk etapta 112 ülkenin onayladığı kontrata, sonraki yıllarda 12 ülke daha taraf oldu.
Sözleşmeye taraf olan ülkelerin büyük çoğunluğu, belli bir müddette sonları içindeki misket bombalarını imha etme taahhüdünde bulundu.
Ağustos 2010’da yürürlüğe giren ve 23 unsurdan oluşan mukavelede, stokların imhası, misket bombalarının bulaştığı alanların temizlenmesi, mağdurlara yardım ve şeffaflık raporlarının sunulması üzere unsurlar de yer aldı.
Sözleşmeye taraf olmayan Rusya ve Ukrayna ortasında 2022’de başlayan savaş, misket bombalarına karşı global olarak yürütülen çabayı olumsuz etkiledi.
32 NATO üyesi ülkeden 25’i misket bombasına karşı kontrata taraf
AA muhabirinin sorularını yazılı yanıtlayan Cenevre merkezli Misket Bombası Koalisyonu (CMC) Medya ve İrtibat Ofisine nazaran, 2023 prestijiyle, bilhassa ortalarındaki savaş nedeniyle Rusya ve Ukrayna ile Suriye ve Myanmar’da hükümet güçlerince çatışmalarda misket bombalarının değerli ölçüde kullanıldığı rapor edilirken, bu ülkeler kelam konusu mukaveleye taraf olmadı.
Siviller, bu silahların en önemli kurbanları olmaya devam ederken, bilhassa çocuklar bundan ziyan gördü.
Sözleşmeye taraf olanlar ortasında 32 NATO üyesi ülkeden 25’i yer alıyor. Kontrat, taraf devletlerden, NATO’nun yasakladığı hiçbir faaliyete yardımcı olmamalarını açıkça talep ediyor.
Sözleşmenin, ABD üzere imzacı olmayanları da etkileyen katı bir standardı olduğu belirtiliyor.
Taraf ülkelerin kontrata bağlılıkları, olumlu bir gelişme olarak öne çıkıyor
Sözleşmeye taraf ülkelerce misket bombalarının yeni kullanımı, üretimi yahut transferi doğrulanmazken, imzacı olmayan birtakım ülkeler yasaklanmış faaliyetlere devam ediyor.
Rusya’nın, Ukrayna’da misket bombası kullandığı ve ABD’nin misket bombası transfer ettiği CMC tarafından bildirilirken, Myanmar’ın ise “ilkel misket bombası” kullandığı söz ediliyor.
Bu durum, Eylül 2023’te toplu olarak “herhangi bir aktör tarafından misket bombası kullanımını kınayan” ve “sivil kayıplardaki kıymetli artıştan duyulan kaygıyı” belirten taraf devletler için telaşa yol açtı.
Taraf ülkelerin mukaveleye daima takviyelerini söz etmeleri ve bu mevzudaki kararlılıkları olumlu bir gelişme olarak öne çıkıyor.
2022’de 1172 kişi misket bombaları nedeniyle hayatını kaybetti
Eylül 2023’te Bulgaristan, Slovakya ve Güney Afrika, stoklanmış misket bombalarının imhasının tamamlandığını resmen duyurdu. Aralık 2023’te, stokları bulunan son taraf devlet Peru, bu mühimmatların imhasını tamamladı.
Hem hücum sırasında hem de patlayıcı kalıntıları nedeniyle beşerler misket bombaları yüzünden ölmeye ve yaralanmaya devam ederken, 2022’de Azerbaycan, Irak, Laos, Lübnan, Myanmar, Suriye, Ukrayna ve Yemen’de bu bombalar sebebiyle en az 1172 kişi hayatını yitirdi. Çocuklar, misket bombası kalıntılarından kaynaklanan kayıpların yüzde 71’ini oluşturdu.
Misket bombaları, Rusya tarafından Şubat 2022’den bu yana Ukrayna’da ağır halde kullanılırken, bu durum yüzlerce sivilin vefatına ve yaralanmasına neden oldu.
Misket bombası kullanımına ait başlangıçtaki inkarlara karşın Ukraynalı yetkililer, 2023’ün başlarında çatışmalarda kullanılmak üzere misket bombası talebinde bulundu. ABD, iki cins karadan atılan misket bombasını Ukrayna’ya transfer etti.
CMC ve ortakları, Gazze’deki çatışmalarda misket bombalarının kullanıldığına dair şimdi delil yahut rapora ulaşmadı.
Ölümlere ve sakatlanmalara yol açan misket bombasının yasaklanması için 40’tan fazla ülkede geniş bir ortak ağı aracılığıyla çalışmalar yürüten CMC, halkı ve karar vericileri bu silahların neden olduğu ziyanlar konusunda eğitmeyi, hükümetleri bu mutabakata katılmaya teşvik etmeyi sürdürüyor.
CMC, ülkelere misket bombası stoklarını imha etmeleri ve bunun kalıntılarının yer aldığı alanları temizlemeleri konusunda baskı da yapıyor.
Muhabir: Muhammet İkbal Arslan,Büşranur Koca
