ISTANBUL (AA) – Yaşama 19 Nisan 2015’te veda eden Oktay Sinanoğlu, moleküler biyoloji, kimya ve matematik ile Türkçe alanlarındaki çalışmalarıyla biliniyor.
Oktay Sinanoğlu, 1935’te babası Nüzhet Haşim Sinanoğlu’nun Türkiye Başkonsolosluğunda misyon yaptığı İtalya’nın Bari kentinde doğdu. Bilime ilgisi çok küçük yaşlarda başlayan Sinanoğlu, bilim adamı olma gayesini daha o günlerde ortaya koydu.
Ankara’da 1953’te Türkiye Eğitim Derneği (TED) Yenişehir Lisesini birincilikle bitiren Sinanoğlu, TED tarafından burslu olarak kimya mühendisliği eğitimi için ABD’ye gönderildi.
ABD’de 1956’da Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley) Kimya Mühendisliğini de birincilikle bitiren Sinanoğlu, 1957’de Massachusetts Institute of Technology (MIT)’den de birincilikle mezun olarak yüksek kimya mühendisi oldu.
Berkeley’de 1959’da “Kuramsal Kimya” üzerine doktora yapan Sinanoğlu, iki yılda tamamladığı doktorası mühletince ABD Atom Gücü Merkezi’nde araştırmalarda bulundu.
Dünyanın en genç profesörü oldu
Prof. Dr. Sinanoğlu 1961’de Harvard ve Yale üniversitelerinde genç yaşta dersler verdi. Yeni buluşlarını verdiği dersler ve yayınlarıyla dünyaya tanıtan Sinanoğlu, 26 yaşında profesör oldu.
Sinanoğlu, 2 yıl sonra 1963’te “dünyanın en genç profesörü” unvanını kazandı ve New York Times gazetesinde “28 yaşında Yale’in en genç kimyacısı” haberiyle isminden kelam ettirdi.
Türkiye’de kuramsal kimyanın gelişmesinde öncülük eden Sinanoğlu, 1973’te Almanya’nın en kıymetli ödüllerinden biri olan “Aleksander Von Humboldt Bilim Ödülünü” kazanan birinci kişi olarak tarihe geçti.
Sinanoğlu, 1975’te Japonya’nın Memleketler arası Sekin Bilim Mükafatını kazandı ve birebir yıl özel kanunla kendisine “Türkiye Cumhuriyeti Profesörü” unvanı verildi.
ABD, Almanya, Fransa, İsveç, Japonya, Hindistan, Rusya, Meksika ve daha pek çok ülkeye bilimsel araştırmalar ve projeler için giden Sinanoğlu, üst seviyede bilimsel ve devlet nişanları aldı, devlet liderlerinin gurur konuğu oldu.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi mütevelli heyeti 1962’de, sadece Oktay Sinanoğlu’na mahsus olmak üzere “Danışman Profesör” unvanını verdi.
Dünya bilim literatürüne kıymetli katkılarda bulundu
Türkiye Cumhuriyeti Özel Elçisi olarak 1976’da Japonya’ya gönderilen Oktay Sinanoğlu, Türkiye ile Japonya ortasında kültür, bilim ve eğitim bağlarının temellerini attı.
Amerika Bilim ve Sanat Akademisinin birinci üyesi olan Sinanoğlu, birinci TÜBİTAK Bilim mükafatı, birinci Sedat Simavi mükafatı, 1995’te Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği (İLESAM) Üstün Hizmet mükafatı ile Yılın Fikir Adamı, Yılın Bilim Adamı mükafatlarını kazandı. Sinanoğlu, Yıldız Teknik Üniversitesi öğrencilerinin oylarıyla 2005’te “Yılın Yıldızları En Beğenilen Bilim Adamı Ödülü”ne layık görüldü.
Sinanoğlu, bilim hayatı boyunca kuantum fiziği ve kimyası, moleküler biyoloji ve matematik alanlarında yüzlerce teorem geliştirerek, dünya bilim literatürüne kıymetli katkılarda bulundu.
İki kere Nobel kimya mükafatına aday gösterilen Sinanoğlu, canlılara biyolojik kimliğini veren DNA’ların şifresini çözerek, bilinmeyen cinsten canlılar yaratmanın teorisini kurdu.
“Türkçe giderse Türkiye gider” kanısını savundu
Oktay Sinanoğlu, 1980’li yıllarda Türk siyasetindeki meseleler, eğitim ve lisan bilimi üzere mevzularla ilgilendi, kendisini Türkçe öğretimine adadı. Sinanoğlu, birçok röportajında, konferansında ve makalesinde “Türkçe giderse Türkiye masraf. Yabancı lisanla eğitim ile Türkiye gider” niyetini savundu.
Sinanoğlu, hayatını anlattığı bir röportajında, İngilizler ve Amerikalıların tek gayesinin dünyayı sömürgeleştirmek olduğunu savunarak, “Aslında benim en büyük buluşum, İngiliz ve Amerikan numaralarıyla Türkçeyi yok etmek üzere yola çıktıklarını anlamam. Çağdaş dünyada bir ülkeyi sömürge haline getirmek için savaşla, topla uğraşmayacak, lisanından başlayacaksınız.” sözlerini kullandı.
Sinanoğlu, bir öteki konuşmasında ise Türkçe ve kültüre ait, “Kültürün gitmişse her şeyin gitmiş demektir. Türkiye’de kaç kişi bunu söylüyor. 15 tane kitap yazdık. Gönlü yüzdüren lisandır. Toplumun lisanına de kültür deriz. Bunun tanımını de biz yaptık. Kültür toplumun gönlüdür. Herkesin de gönlü vardır. Bizim Türkçe de dünyanın en eski dillerindendir. Matematik üzere yapısı vardır.” değerlendirmesinde bulundu.
Sinanoğlu birden fazla Türkiye’deki eğitim sıkıntıları ve siyasi meseleler üzerine yazılan “Adam”, “Göçmen Hamamı”, “Bye Bye Türkçe”, “Hedef Türkiye”, “Dayatmalar Kabusu”, “İlerisi İçin”, “Ne Yapmalı”, “2050’ye 5 Kala: Dünyanın 105 Yıllık Tarihi” ve 3 ciltlik “Yeni Bilim Ufukları” kitap dizisini kaleme aldı.
2011’de hayatını kaybeden opera sanatkarı Esin Afşar’ın da ağabeyi olan Oktay Sinanoğlu, 19 Nisan 2015’te, ABD’nin Miami kentinde, teneffüs yetmezliğine bağlı olarak tedavi gördüğü hastanede hayata veda etti. Naaşı Türkiye’ye getirilen Sinanoğlu, İstanbul’da Karacaahmet Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Muhabir: Hikmet Faruk Başer
