İSTANBUL (AA) – İran’ın, İsrail’in 1 Nisan’da Şam’daki konsolosluk binasına saldırısına 13 Nisan’da birinci defa bölgesel vekillerine başvurmadan yüzlerce kamikaze insansız hava aracı, balistik ve seyir füzesiyle karşılık vermesi, petrol kaynaklarının birçoklarına konut sahipliği yapan Orta Doğu’daki tansiyonu artırdı.
Bölgedeki tansiyonun daha da yükselme ihtimali, global petrol arzının kesintiye uğrayarak petrol fiyatlarının artacağı kaygılarını de beraberinde getirdi.
Brent petrolün varil fiyatı 12 Nisan’da, İran’ın İsrail’e yönelik misilleme saldırısı gerçekleştireceği beklentisiyle 92 doları aşarak Ekim 2023’ten bu yana en yüksek düzeyini kaydetti. Tıpkı gün, Batı Teksas tipi (WTI) ham petrolün varili ise 87,67 doları gördü.
Saldırı sonrası 14 Nisan’da İran’ın askeri operasyonun muvaffakiyetle sonuçlandığı ve devamının amaçlanmadığına ait açıklaması ise risk algısının hudutlu da olsa yatışmasını sağladı. Bu durum takip eden birinci süreç gününde petrol fiyatlarındaki üst taraflı baskıyı bir ölçü hafifletti.
Tel Aviv’in Tahran’ın kelam konusu misilleme saldırısına nasıl ve ne vakit karşılık vereceğine ait tartışmalar kesintisiz devam ederken, petrol fiyatları da dalgalı bir seyir izledi.
Haftanın birinci süreç gününde 91,05 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, perşembe günü 86,09 dolara geriledi. WTI ham petrolün varili ise bu hafta boyunca 81,56 ila 86,28 dolar aralığında seyretti.
Dün sabah saatlerinde İsrail’in İran topraklarına yönelik bir hücum düzenlediğine ait haber akışıyla süratle üst istikametli hareketlenen petrol fiyatları, gün içinde bu çıkarının büyük bir kısmını geri verdi.
“Jeopolitik risk primi istikrar kazanacak ve kademeli olarak azalacak”
Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy Kıdemli Lider Yardımcısı Jorge Leon, AA muhabirine, mevcut jeopolitik tansiyonun değerli bir risk faktörü olmaya devam ettiğini söyledi.
Leon, piyasalarda gözlerin, İsrail’in karşılık olarak tekrar İran’a düzenlediği taarruzun tek seferlik bir olay mı yoksa iki bölgesel güç ortasında daha geniş bir çatışmayı ateşleyen bir kıvılcım mı olduğunu görmek için Orta Doğu’ya çevrildiğini lisana getirdi.
İsrail’in İran topraklarına yönelik bir atak düzenlediğine ait haber akışının akabinde petrol fiyatlarının süratli bir reaksiyon verdiğini lakin tekrar gerilediğine dikkati çeken Leon, “Bunun süreksiz bir duraksama mı yoksa İran ile İsrail ortasındaki çatışmada yeni bir tırmanışın başlangıcı mı olduğunu pahalandırmak güç olsa da birinci piyasa yansısı birincisinin daha muhtemel olduğunu gösteriyor.” dedi.
Leon, en muhtemel senaryonun tansiyonun tırmanmayacağına yönelik senaryo olduğuna inandıklarını lakin bunun taraflar ortasındaki düşmanlıkların ve silahlı akınların sona ereceği manasına gelmediğini belirterek, İsrail’in bugünkü akınında olduğu üzere, bu senaryoda da taraflar ortasında güzel ayarlanmış misilleme akınlarının kelam konusu olacağını tabir etti.
Taraflardan rastgele birinin yanlış bir atağının halihazırda istikrarsız olan bölgede süratle yeni bir tansiyonu tetikleyebilme ihtimalinin asıl risk olduğunu vurgulayan Leon, şunları söyledi:
“Kesin olan bir şey varsa, o da jeopolitiğin önümüzdeki günlerde ve haftalarda petrol piyasasında daha da büyük bir rol oynayacağıdır. Bu nedenle, kısa vadede keskin fiyat dalgalanmaları yaşanabilir.”
Leon, dünkü taarruzun bu dalgalanmalara gösterilebilecek güzel bir örnek olduğunu kaydederek, “Rystad Energy olarak büsbütün arz ve talep temellerine dayanarak nisan ayı için Brent petrolün ‘adil değerinin’ varil başına 83 doların biraz altında olduğunu hesaplıyoruz. Bu da mevcut jeopolitik risk priminin varil başına 5 ila 6 dolar civarında olduğu manasına geliyor.” diye konuştu.
Orta Doğu’daki çatışmalarda kıymetli bir tırmanma olmadığı sürece jeopolitik risk priminin istikrar kazanacağına ve kademeli olarak azalacağına değinen Leon, “Bu savımızın iki nedeni var. Bunlardan birincisi, OPEC+ kümesinin günlük 7 milyon varile yakın, daha evvel görülmemiş büyüklükte bir yedek kapasiteye sahip olması. İkincisi ise birkaç hafta sonra, gerçek arz kesintilerinin yokluğunda, jeopolitik yorgunluğun rol oynamaya başlaması.” dedi.
Daha yüksek fiyat artışlarında OPEC+ kümesi ve yedek üretim kapasiteleri devreye girebilir
Bağımsız Petrol Piyasası Analisti Gaurav Sharma da Orta Doğu’da tansiyon düşene kadar petrol fiyatlarının kısa vadede son 6 ayın en yüksek düzeylerinde kalacağını söyledi.
Sharma, İran-İsrail cephesindeki son gelişmelere dikkati çekerek, “Durum süratle gelişiyor lakin İsrail’in hareketi kapsam olarak hudutlu ve hücumdan çok bir ikaz üzere görünüyor. İran da bu olayı değersiz üzere gösteriyor. Bir tırmanma olmadığı sürece petrol fiyatları mevcut düzeylerde seyredecektir.” dedi.
Taraflar ortasındaki tansiyonun daha da tırmandığı senaryoya ait de değerlendirmede bulunan Sharma, “İsrail, İran’ın topraklarına yönelik balistik füze ve insansız hava aracı hücumlarına birebir formda karşılık verirse, muhtemelen Brent petrol vadeli süreçlerinin varil başına 85-95 dolar ortasında dalgalandığını göreceğiz.” tabirini kullandı.
Sharma, petrol piyasasında risk priminin eskisi üzere olmadığını belirterek, ABD, Brezilya, Kanada ve Norveç’in yanı sıra Guyana üzere yeni ihracatçılardan gelen OPEC+ dışı petrolün de fiyatlardaki hareketlilikte tesirli olacağını lisana getirdi.
Daha yüksek fiyat artışlarında OPEC+ kümesinin da devreye girebileceğini söz eden Sharma, “Orta Doğu’da tansiyonun önemli manada tırmanması halinde, OPEC+ kümesi petrol fiyatlarını 100 doların üzerinde görmek istemeyeceği için istekli üretim kesintilerinden vazgeçecektir. Piyasada epeyce fazla yedek üretim kapasitesi var ve jeopolitik tansiyonların devam etmesi halinde bunların devreye gireceğine inanıyorum.” diye konuştu.
Muhabir: Firdevs Yüksel,Duygu Alhan
