ANKARA (AA) – Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü ile ilgili, AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
1 Mayıs’ın dünyanın birçok ülkesinde “işçi bayramı”, “emek bayramı”, “çalışanların birlik, dayanışma ve uğraş günü” üzere çeşitli isimlerle kutlandığını anımsatan Işıkhan, şöyle konuştu:
“Osmanlı’nın son periyodunda ve Cumhuriyet’in birinci yıllarında kutlanan 1 Mayıs, sonraki devirlerde çeşitli sebeplerle yasaklanmıştır. Merhum Başbakan Adnan Menderes ile tekrar kutlanmaya başlanmış ve fiyatlı resmi tatil yapılmıştır. Darbelerden sonra 1 Mayıs kutlaması tekrar yasaklanmış, Merhum Turgut Özal ile açık alanlarda kutlanmaya başlanmıştır. Nihayet 2009’da o devirde Başbakan olan Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından resmi tatil yapılarak, ‘Emek ve Dayanışma Günü’ ilan edilmiştir. Bugün, çok şükür, AK Parti ile başlayan demokratikleşme süreci, toplumsal diyalog süreçlerinin artması, 1 Mayıs’ın barışçıl ve manalı bir biçimde kutlanması için atılan adımlar sayesinde, 1 Mayıs gerçek bir bayram olarak kutlanmaktadır.”
“Emekçiler ideolojik sloganların değil, samimi icraatların muhatabı olmalı”
Işıkhan, geçmişte birtakım 1 Mayıs programlarının çeşitli provokasyonlara ve kaoslara sahne olduğunu hatırlatarak, “Bunlardan en çok bilineni, 1977 yılının 1 Mayıs’ıdır. Bu olay birebir vakitte, 1980 darbesine yol açan karanlık devrin başlangıcı olmuştur. Tekrar 28 Şubat darbesi öncesi 1996 yılının 1 Mayıs’ında da 3 kişinin hayatını kaybettiğini biliyoruz. Tüm bu üzücü olaylarda hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet diliyoruz.” dedi.
Her periyot 1 Mayıs’ı huzursuzluk gününe çevirmek isteyen, bu bayrama leke düşürmeye çalışan birtakım marjinal kümelerin olabildiğini vurgulayan Işıkhan, şunları kaydetti:
“Bunların, emekçiyi ve emeği savunmanın değil, istismar ve provoke etme peşinde olduğu ortada. Slogan üreterek, kaos çıkararak bir yere varılamayacağını; gelişimin ve ilerlemenin; toplumsal diyalogla ve icraatla tesis edilebileceğini unutmamalıyız. Çalışanlarımız, işçilerimiz, ideolojik sloganların değil, samimi icraatların muhatabı olmalıdır. Çalışanlarımız, bir yandan ekmek kaygısındayken, bir yandan da ülkemizin büyümesi için gece gündüz çalışıyorlar. Bizim için emek kutsaldır, alın teri kutsaldır. Bu manada tüm çalışanlarımıza şunu söylemek istiyorum; Türkiye’nin kalkınması ve büyümesi için harcadığınız emeğinize minnettarız, alın terine minnettarız. Vatan-millet sevdasını yüreğinde barındıran personellerimizin; ülkemize ziyan verecek, ilerleyişimizi ve büyümemizi sekteye uğratacak, toplumu gerecek hiçbir aksiyonun içinde yer almak istemediklerini de biliyoruz.”
“1 Mayıs’ı istismar eden hareketlere sıcak bakmamız elbette mümkün değildir”
Bir tarafta çalışan bir inşaat çalışanı başka tarafta 1 Mayıs mazeretiyle terör örgütü propagandası için pankart asan maskeli bir eylemcinin yer aldığı bir fotoğraf karesine dikkati çeken Işıkhan, şunları söyledi:
“Bu fotoğraf her 1 Mayıs gözümüzün önüne geliyor. 1 Mayıs’ın dayanışma ruhunu zedeleyen, 1 Mayıs’ı istismar eden bu hareketlere sıcak bakmamız elbette mümkün değildir. Bu türlü vakitleri, toplumsal kaos için bir fırsat olarak görerek günün sonunda gerilerinde bıraktıkları dağınıklığı, yeniden işçilerimize toplatan anlayışın âlâ niyeti sorgulanmalıdır. Biz, çalışan, üreten, büyüyen Türkiye’nin ortak pahası olan bu günü mana ve kıymetine uygun formda, Türkiye olarak yediden yetmişe tüm vatandaşlarımızla bütün meydanlarımızda, emeğin ve üretimin olduğu her mecrada bir bayram havasında icra edeceğiz.”
“Sosyal diyalog sistemlerini geliştirdik”
Sendikalaşma oranına da değinen Işıkhan, Türkiye’de 2,5 milyon sendikalı emekçi ve 2 milyon 130 bin sendikalı memurun bulunduğunu bildirdi.
Sendikalı personellerin yüzde 54’ünün TÜRK-İŞ, yüze 34’ünün HAK-İŞ, yüzde 10’unun ise DİSK’e bağlı sendikaların üyesi olduğuna dikkati çeken Işıkhan, “Sendikalı kamu çalışanımızın yaklaşık yüzde 50’si Memur-Sen’e, yüzde 26’sı Türkiye Kamu Sen’e, yüzde 8’i KESK’e, yüzde 8’i Birleşik Kamu İş’e bağlı. Sendikalaşma sayılarının ve oranlarının artırılması için çok kıymetli düzenlemelere imza attık. 2012 yılında Sendikalar ve Toplu İş Kontratı Kanununu, toplumsal taraflarla istişare yaparak hazırladık ve çalışma hayatını darbe maddelerinden arındırdık.” dedi.
Örgütlenme özgürlüğünün önünde, kökü darbeler ve baskıcı devirlerde olan tüm pürüzleri kaldırdıklarını belirten Işıkhan, tüm sendikalara hakkın ve adaletin peşinde özgürce faaliyet gösterebilecekleri tabanı sağlayacak düzenlemeleri hayata geçirdiklerini söyledi.
Memurların toplu mukavele yapma hakkına anayasal teminat getirdiklerini, bilhassa kamu sendikacılığında çok uygun durumda olunduğunu söz eden Işıkhan, kamuda sendikalaşma oranını yüzde 50’den yüzde 75’lere kadar çıkardıklarını belirtti.
Işıkhan, “İşçi ve patron sendikalarına üyelik süreçlerinde noter kuralını kaldırdık, üyelik süreçlerinin e-Devlet kapısı üzerinden gerçekleştirilmesini sağlayarak sendikalaşmayı kolaylaştırdık. Toplumsal diyalog düzeneklerini geliştirdik. Kamu İşçisi İstişare Şurasını, Üçlü Müracaat Heyetini, Çalışma Meclisi’ni kurduk ve topluyoruz. Sendikalarımızla görüşmeden hiçbir adım atmıyoruz.” diye konuştu.
“1 Mayıs’ı ‘Emek ve Dayanışma Günü’ olarak resmi tatil ilan ettik”
Çalışma hayatında toplumsal diyaloğun en kıymetli rehberleri olduğunu vurgulayan Işıkhan, Bakanlıklarının çalışma hayatı alanında attığı adımları, şu biçimde sıraladı:
“Asgari fiyatta ve kamu çalışanlarının maaşlarında tarihi artışları, personellerimizin, patronlarımızın ve sendikalarımızın azami mutabakatını sağlayarak gerçekleştirdik. 1 Mayıs’ı ‘Emek ve Dayanışma Günü’ olarak resmi tatil ilan ettik. Teminatlı esneklik anlayışıyla yeni çalışma biçimlerini iş mevzuatına dahil ettik. Emekçilerimizin yıllık müsaade müddetlerinin, bir kısmı 10 günden aşağı olmamak üzere kısımlar halinde kullanılabilmesine imkan tanıdık. Bayan emekçilere, analık müsaadesinin bitiminden itibaren; birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün ve sonraki doğumlarda 180 gün mühletle yarı vakitli çalışma hakkı getirdik. Ebeveynlerden birine, çocukları ilköğretim çağına gelene kadar kısmi müddetli çalışma imkanı getirdik.”
Merkezi idare kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarındaki alt patron çalışanları direkt çalıştıkları kurum ve kuruluşlarda daima emekçi takımına aldıklarını da belirten Işıkhan, bu formda, daima personel takımına alınanların belirli bir yaşta emekli olma zorunluluğunu ortadan kaldıran ve emekli olma konusunda tercih yapmalarına imkan veren düzenlemeyi gerçekleştirdiklerini söyledi.
Işıkhan, “Dini inançları yüzünden ayrımcılığa uğrayan, başörtüsü yüzünden eğitim özgürlüğü kısıtlanmış, ayrımcılığa uğramış bayanların eğitim ve çalışma haklarını kullanabilmelerini sağlamak gayesiyle başörtüsü yasağını kaldırdık. Mahalli yönetimlerde en çok üyeye sahip sendika ile ilgili mahalli yönetim ortasında Toplumsal İstikrar Kontratı yapılabilmesine imkan sağladık.” dedi.
“Herkese eşit koşullarda toplumsal güvenlik hizmetini unsur edindik”
Bakan Işıkhan, “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın” anlayışı üzerine inşa ettikleri Toplumsal Güvenlik Islahatı ile sistemin dağınık haldeki modüllü kurumsal yapısını ortadan kaldırdıklarını belirterek, toplumsal güvenlik hizmetinin tek elden ve faal bir şekilde Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında sunulmasını sağladıklarını söyledi.
Sosyal güvenlik sisteminin kapsamını genişleterek daha fazla vatandaşın toplumsal teminata kavuşturulduğunu lisana getiren Işıkhan, şunları kaydetti:
“Çalışanlar, patronlar ve emekliler ortasında hakkaniyetli bir istikrar sağlamak emeliyle ayrıcalıklı statüleri kaldırarak personel, memur, esnaf herkese eşit kaidelerde toplumsal güvenlik hizmeti verilmesini unsur edindik. Basın Kartı Yönetmeliğine nazaran basın kartı sahibi olanlara, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlara, ceza infaz kurumunda çalışanlara ve sıhhat işçisine fiili hizmet mühleti artırımı hakkı verdik. Mesken hizmetlerinde bir yahut birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında çalışma gün sayısı 10 günden az olan şahıslar için prime temel günlük çıkar alt sonunun yüzde 2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödenebilmesine imkan tanıyarak sigortalı olmalarını sağladık.”
Çiftçilere sigorta primlerini hasat vaktiyle uyumlu formda 6’şar aylık devirler halinde ödeyebilme imkanı sağladıklarını anımsatan Işıkhan, “İki çocukla sonlu olan doğum borçlanması hakkının kapsamını 2014 yılından itibaren üç çocuk olarak genişlettik. Minimum fiyattan alınan vergilerin kaldırılması uygulamasını hayata geçirerek tüm gelir kümelerinde minimum fiyata kadar olan yararlar için vergi muafiyeti getirdik. Bu tarihi adımla, personel, memur tüm çalışanlarımızın refah düzeyini artırdık.” dedi.
“Ölümlü iş kazası oranı yarı yarıya azaldı”
İş Sıhhati ve Güvenliği alanında müstakil bir yasa ile alt düzenlemeleri hayata geçirerek değerli bir ıslahata imza atıldığını tabir eden Işıkhan, şunları söyledi:
“Tehlikeli ve çok tehlikeli iş yerlerinde iş sıhhati ve güvenliği hizmetlerinin aktifliğini artırmak için teşvik uygulamalarını hayata geçirdik. Az tehlikeli iş yerlerinde iş sıhhati ve güvenliği hizmetlerinin uygulanabilmesini sağlamak hedefiyle patronlara eğitim hizmeti sağladık. İş sıhhati ve güvenliği hizmeti alan ve üç yıl boyunca ölümlü yahut daima iş göremezlikle neticelenen iş kazası yaşanmayan, 10’dan fazla çalışanı bulunan çok tehlikeli iş yerinde, işsizlik sigorta prim oranını yüzde 50 azalttık. İş kazası oranlarını düşürdük. 2002’ye nazaran 2023’te, ölümlü iş kazası oranında yarı yarıya azalma gerçekleşmiştir.”
Işıkhan, maden emekçilerinin her vakit yanında olduklarını ve onların çalışma şartlarını güzelleştirdiklerini belirterek, “Yeraltı madenlerinde işçi takip sistemi, sığınma odaları ve oksijenli ferdi kurtarıcıların kullanılmasını zarurî hale getirdik. Maden çalışanlarımızın çalışma müddetlerinde, yıllık izinlerinde, iş garantilerinde iyileştirmeler yaptık. Hayata geçirdiğimiz iş sıhhati ve güvenliği ıslahatını kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz.” dedi.
“İlçe belediyesinin önemli bir ihmali de kelam konusu”
Yaklaşık 1 ay evvel İstanbul Beşiktaş’ta bir iş yerinde 29 kişinin hayatını kaybettiği yangına da değinen Işıkhan, şunları kaydetti:
“Bakanlık olarak kayıplarımızın ailelerinin yanında olmaya devam edeceğiz. Buradan bir defa daha, hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı diliyorum. Birçok kolay bahiste infial çıkaran bir kesim var ancak nedense bu şahıslar, 29 çalışanın öldüğü bu büyük felakete kör, sağır ve dilsiz duruma geldiler. Zira bu yangında patronun sorumluluğu üzere bu işletmeye çalışma ruhsatı veren ilçe belediyesinin önemli bir ihmali de kelam konusu. CHP Belediyesi diye bu ölümlere sessiz kalındığı vakit, samimiyetiniz sorgulanıyor. Samimi olmak lazım. Sahiden vatandaşımızın sıhhatini ve güvenliğini düşünerek hareket etmemiz, hal ve duruş almamız lazım. Biz devam eden türel sürecin takipçisiyiz. İş sıhhati ve güvenliği konusunda kontrollerimizi sıkılaştırarak devam ettireceğiz. Tüm belediyelerimize, kurumlarımıza, patronlarımıza sesleniyorum; iş sıhhati ve güvenliği konusunda gereken tedbirleri alın mevzuatı uygulayın. Mevzuata uymayan herkese siyasetimizden taviz vermeden kararlı bir biçimde en ağır yaptırımları uygulayacağız.”
Muhabir: Özcan Yıldırım