ANKARA (AA) – Sanayide kullanılan plastiklere, teflon eserlere, tarımda, kozmetikte ve deterjanlarda kullanılan birtakım unsurlara bilhassa gebelik periyodunda maruz kalmanın tekrarlayan düşüklere yol açabildiği, düşük zeka, astım, diyabet, obezite ve kanser üzere pek çok hastalığa yatkınlık yaratabildiği belirtildi.
Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Eda Ertörer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, üreme ve gelişimsel süreçlerin istikrarı için gerekli hormonların sentezi, salgısı, dolanımı, metabolizması, bağlanma işlevi ve yıkımı ile etkileşime geçen dış unsurların “endokrin bozucular” olarak isimlendirildiğini söyledi.
Endüstride kullanılan plastiklerin, polyester, epoksi reçine, teflon üzere eserlerin, tabiatta bulunan ve besinlerle alınan soya üzere tarımda kullanılan kimi unsurların, kozmetiklerde ve deterjanlarda kullanılabilen fitalatların endokrin bozucular olduğunu tabir eden Ertörer, bu hususların sıhhati önemli oranda tehdit ettiğini vurguladı.
Ertörer, endüstriyel atıklarla besin zincirine katıldıktan sonra birden fazla tabiatta asırlarca yok olmayan ve yayılan bu unsurların, teneffüs, cilt, ağız yolu üzere yollardan organizmaya girdiğini anlattı.
Bunların, yağ dokuda biriktiğini aktaran Ertörer, endokrin bozucuların sıhhat üzerindeki olumsuz tesirlerinin ortaya çıkmasının uzun yılları bulabildiğini söyledi.
Ertörer, “Özellikle anne karnında yahut ömrün birinci yıllarında bu unsurlara maruz kalınması, ilerleyen yaşlarda önemli problemlere yol açabilir. Kısırlık, tekrarlayan düşükler üzere olumsuz tesirlerinin yanı sıra düşük zeka, dikkat eksikliği, bağışıklık sistemi sıkıntıları, astım, diyabet, obezite, göğüs ve prostat kanseri üzere pek çok hastalığa yatkınlık yaratabilir, kanser oluşumunu kolaylaştırabilir.” diye konuştu.
“Ağır metallerle ilgili alanlarda çalışanlar, gebelikte yakın takip ettirilmeli”
Endokrin bozuculardan ferdi gayretlerle büsbütün korunabilmenin pek mümkün olmadığına işaret eden Ertörer, bunun için farklı alanlarda işbirliği içinde çalışılmasının kıymet taşıdığını belirtti.
Ertörer, bu mevzuda bilhassa kanun koyucu ve uygulayıcılara büyük misyon düştüğünü söz ederek, “Endüstriyel atıkların tabiata karışma sürecinde sıkı denetim protokolleri belirlemiş memleketler arası mecralarla ortak hareket edilmeli, bu alanda yapılan çalışmalar desteklenmeli. Bilhassa tarım alanında sıklıkla kullanılan ve eserlerde birikebilen kimi ilaçlar çok düzgün denetlenmeli, ağır metallerle ilgili alanlarda çalışanlar, bilhassa gebelik periyotlarında yakın takip ettirilmeli, mesken içi maruziyete karşı gerekli tedbirler alınmalı, bu mevzularda toplumsal farkındalık artırılmalı.” tekliflerinde bulundu.
Endokrin bozuculardan korunmak için kişisel olarak alınabilecek tedbirler de bulunduğunu lisana getiren Ertörer, şunları kaydetti:
“Bu kapsamda plastik kaplar yerine mümkün olduğunca cam eserler tercih edilmeli. Plastik kaplar içinde bulunan besinler ısıtılmamalı, güneşte ısınmış plastik şişelerin içindekiler tüketilmemeli. Teflon mesken eşyaları kullanılmamalı, hazır besinlerden uzak durulmalı, yaş zerzevat meyveler çok uygun yıkandıktan sonra tüketilmeli, kokulu deterjan ve kozmetiklerde kaliteli, bilinen eserler tercih edilmeli. Bunun yanı sıra yüksek dozda soya içeren takviye vitaminleri kullanılmamalı, bebekler olabildiğince anne sütüyle beslenmeli. Süt yoluyla bebeğe geçiş olabileceğinden emziren anne de beslenmesine dikkat etmeli. Ayrıyeten gün içinde iç yerler düzgün havalandırılmalı.”
Muhabir: Yeşim Sert Karaaslan
