ANKARA (AA) – Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli kapsamında hazırlanan müfredat için oluşturulan kurullarda vazife yapan alan uzmanları ve akademisyenler, AA muhabirine, müfredata birinci kere kapsamlı halde yansıtılan “farklılaştırılmış eğitim” yaklaşımı ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Yaklaşık 100 yıllık geçmişe dayanan klâsik eğitim yaklaşımının bilhassa gelişmiş toplumlarda yerini şimdiki yaklaşımlara bıraktığını, kapsayıcı eğitim yaklaşımının ise epeyce geniş bir alana yayıldığını aktaran eğitim uzmanları, bu yaklaşımın okul ve sınıf pratiği olarak da farklılaştırılmış öğretimi ile ön plana çıktığını anlattı.
Farklılaştırılmış öğretim ya da öğrenmenin, farklı yeteneklere, ilgilere ve hazırbulunuşluk seviyesine sahip öğrencilere yönelik geliştirilmiş öğretim yaklaşımı olduğunu aktaran uzmanlar, “Geleneksel yaklaşımda, öğretim süreçleri, öğrencileri emsal kabul ederek ortalamaya nazaran düzenlerken, bu yaklaşımda tıpkı yaş ve sınıf seviyesinde de olsa öğrencilerin farklı hazırbulunuşluk, ilgi, yetenek ve öğrenme tarzlarına sahip olduğu genel bir kabul olarak görülüyor.” tabirlerini kullandı.
“Öğrencilerin güçlü tarafları ortaya çıkarılacak”
Akademisyenler ise bu yaklaşımın birinci kere müfredata kapsamlı halde girdiğine işaret ederek, yaklaşımın emellerini şöyle aktardı:
“Bu yaklaşımla öğretmenlerin farklı muhtaçlıklarını karşılayabilmek ve öğrencileri tanımak için her türlü çabayı göstermesi gerektiğinden yola çıkılıyor. Nasıl ki giysi dizayncıları, giysiyi giyene uygun hale getirmek için kumaşlar hakkında bilgi sahibi olmak zorundaysa, sınıflarda da öğretmenler, bu yaklaşımla her bir çocuğun güçlü istikametlerini ve benzersizliğini ortaya çıkarabilmek için öğrencileri hakkında bilgi sahibi olacak. Sınıfların artan heterojenliği, çeşitli yeteneklere, ilgi alanlarına ve gereksinimlere sahip tüm öğrencilerin ilgili ve saygılı öğrenme fırsatlarına katılabilmeleri için okul işçisinin müfredat ve öğretim yaklaşımlarını genişletmesini gerektiriyor.
Bu bağlamda, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde de farklılaştırma bir ideoloji ve uygulama olarak birinci sefer kapsamlı biçimde yer aldı. Yeni müfredatta bu yaklaşım, farklı yeteneklere ve ilgilere ve hazırbulunuşluk seviyesine sahip öğrencilere yönelik ‘zenginleştirme’ ve ‘destekleme’ eğitimlerini temel alıyor. Gelişmiş toplumlarda yaygın kabul gören farklılaştırılmış eğitim yaklaşımının müfredat kapsamına alınmasını, Türk ulusal eğitim sistemi açısından stratejik bir adım olarak görüyoruz. Müfredata bu yaklaşımın girmesini eğitim alanında çalışan akademisyenler olarak çok önemsiyoruz.”
Kişiselleştirilmiş ve esnek bir yaklaşım
Komisyonda vazifeli akademisyenler, öğrencilerin çok çeşitli öğrenme ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan şahsileştirilmiş ve esnek bir yaklaşımla tasarlanan müfredatın, her öğrencinin eşsiz yeteneklerini, ilgilerini ve öğrenme profillerini dikkate aldığını belirtti.
Yeni yaklaşımla öğrencilere daha manalı ve tesirli bir öğrenme tecrübesi sunmanın hedeflendiğini belirten akademisyenler, “Öğretim programı, farklılaştırma bağlamında destekleme ve zenginleştirme yaklaşımları ile öğrencilere kendi suratlarında ve üsluplarında öğrenmelerine imkan sağlayacak ve potansiyellerini tam manasıyla kullanmalarına imkan tanıyacak halde kurgulandı.” değerlendirmesinde bulundu.
“Farklılaştırma” ortak metinde nasıl anlatıldı?
Yeni müfredatın ortak metninde, “farklılaştırma” ismiyle anlatılan yeni yaklaşımla ilgili ayrıntılı açıklamalara yer verildi.
“Yarıştırıcı ve ayrıştırıcı anlayışlardan uzak, kişisel farklılıkları göz önünde bulunduran farklılaştırılmış öğretim yaklaşımı benimsenmiştir.” tabirine yer verilen ortak metinde, farklılaştırılmış öğretimin bir çatı kavram olarak öğrencilerin öğrenme muhtaçlıklarını karşılamaya yönelik, kişiselleştirilmiş ve esnek bir yaklaşımı temsil ettiğine işaret edildi.
Ortak metinde, “farklılaştırma” ile ilgili şu sözler yer aldı:
“Bu yaklaşım, tüm öğrencilerin ilgi, yetenek ve gereksinimlerini göz önünde bulundurarak kapsayıcı bir eğitim ortamı oluşturur. Farklılaştırılmış öğretim, öğrencilerin her birinin eşsiz öğrenme gereksinimlerini karşılamaya yönelik bir stratejidir. Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli, öğrencilerin kişisel farklılıklarını, esnek gruplandırmayı, daima kıymetlendirme ve uyarlama yaklaşımlarını ön plana çıkarır. Bu yaklaşımla eğitim süreçleri ve öğretim programlarında değerli bir yer tutan içerik, süreç ve eser boyutları özelleştirilir. Yapılan bu özelleştirmenin de öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyleri, ilgi alanları ve öğrenme profillerine uygun düzenlemelerle yapılması gerekir.”
Ortak metinde ayrıyeten farklılaştırılmış öğretim unsurları, “esneklik”, “bireysel farklılıklara saygı”, “değişime açıklık”, “bireysel ve küme beklentileri dengesi”, “her öğrencinin kendi suratında ilerlemesi”, “sürekli, geliştirici (biçimlendirici) ve çeşitli kıymetlendirme yöntemleri” olarak sıralandı.
Bu kapsamda, sınıfta yer, vakit, gereç, gruplama ve öğretim açısından uyumlu ve esnek yaklaşımlar kullanılabilecek. Sınıfta daima tıpkı yol haritası takip edilmeyecek. Tesirli farklılaştırmada bilhassa esnek gruplama teknikleri kullanılacak.
Bu sayede öğrencilerin farklı hünerleri, muhtaçlıkları, hazırbulunuşlukları, ilgileri ve öğrenme tercihleri ile kendilerine verilen misyon ve hususun yapısı dikkate alınarak farklı biçimlerde gruplama yapılabilecek. Farklılaştırılmış öğretimde tüm öğrencilerle, iki ya da daha fazla kişilik kümeler halinde yahut ferdî olarak çalışılan etkinlikler yapılabilecek.
Zenginleştirme içerikleri nasıl olacak?
Farklılaştırma alt başlığında anlatılan “zenginleştirme” kavramı ile daha ileri seviyede olan öğrenciler için tasarlanmış bir strateji tanım edildi.
Bu stratejiyle öğretim programının ötesinde, genişletilmiş ve derinlemesine öğrenme fırsatları sağlayarak öğrencilerin bilgi ve hünerlerini mümkün olan en üst seviyede geliştirmek amaçlandı.
Öğrencilerin ileri seviye kavramları ve karmaşık niyet yapılarını keşfetmelerini teşvik eden bu yaklaşım ile öğrenmeyi zenginleştirmede kullanılan uygulama ve ortamlar; öğrencilerin dikkatini çekme, öğrenilen bilgilerin kalıcı olmasını sağlama ve birden fazla duyuya hitap etme gayesiyle tasarlanacak.
Bu kapsamda, dersler görsel gereçler ve çeşitli etkinliklerle desteklenecek. Öğrencilerin sorun çözme, karar verme ve eleştirel düşünme üzere üst seviye düşünme maharetleri ön plana çıkarılacak. Birden fazla tahlil yolu sunan sorunlara odaklanılacak. Müşahede, deney ve data toplama üzere keşifçi öğrenme aktifliklerine yer verilecek. Akıl yürütme maharetleri geliştirilecek. Öğrencilere öğrenme yollarını seçme özgürlüğü tanınacak. Araştırma marifetleri öğretilecek ve bu marifetler uygulamalı olarak sunulacak. Akran öğretimi ve küme çalışmalarını destekleyen etkinliklere yer verilecek.
“Destekleme” içerikleri nasıl olacak?
Ortak metinde, farklılaştırılmış öğretimin destekleme boyutuna ait, “Öğrenme sürecinde daha fazla vakit ve tekrara gereksinim duyan öğrenciler için içerik, süreç, eser ve öğrenme ortamındaki uyarlamaları kapsayacak. Bu öğrencilerin derinlemesine düşünme ve sorun çözme konusunda yetenekleri fark edilecek.” değerlendirmesine yer verildi.
Buna nazaran, öğrencilerin kendi suratlarında ilerleyebilmeleri için gereken vakti ve dayanağı almalarına dikkat edilecek. Burada öğretmenler, bu öğrencilerin güçlü taraflarını ortaya çıkarmak ve öz itimatlarını inşa etmelerinde rol oynayacak.
Bu kapsamda, öğrencilere özelleştirilmiş okuma gereçleri sağlanacak. Görsel ve işitsel gereçlerle dersler zenginleştirilecek. İçeriği anlamayı kolaylaştırmak için simgeler ve görsel ipuçları kullanılacak.
Öğrenme süreci oyunlaştırılarak öğrencilerin motivasyonu artırılacak. Öğrenme gereçlerine erişimde esneklik sağlanacak. Bu kapsamda, dijital kopyalar, interaktif uygulamalar üzere gereçler kullanılacak.
Akran geri bildirimi ve işbirlikçi öğrenme fırsatları sağlayarak öğrencilerin birbirlerinden öğrenmeleri de teşvik edilecek.
Bireyselleştirilmiş öğrenme planları oluşturulacak ve her öğrencinin ferdi gereksinimlerine uygun maksatlar belirlenecek. Basamaklandırılmış talimatlar ve denetim listeleri kullanılarak öğrencilere yapılandırılmış rehberlik sunulacak.
Muhabir: Selma Kasap
