İSTANBUL (AA) – Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Aran, 30 Eylül prestijiyle artık ülkede mevduat, kredi ve enflasyonun makul bir düzeyde oturmaya başlayacağına belirterek, “O noktadan sonra hayat, hem mevduat müşterileri, tasarruf sahipleri için hem kredi kullanacaklar için biraz daha öngörülebilir hale gelecek.” dedi.
Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Aran, “81 İlde 81 Orman” projesinin İş Kuleleri’nde gerçekleştirilen açılış toplantısında yaptığı konuşmada, gelecek süreçte bankacılığın daha yapılabilir hale geleceğini, şu anda şimdi dengelerin oturmadığını ve ekstrem bir devirden geçildiğini lisana getirerek, “Geçen sene mayıs seçimlerinden sonra haziran ve temmuz ayındaki o yüksek enflasyonun içinde bulunduğu yıllık enflasyon dilimindeyiz ve lakin bu periyodu 3 Haziran’daki enflasyonu gördükten sonra geride bırakacağımızı ve istikrarın ondan sonra oluşmaya başlayacağını düşünüyorum.” sözlerini kullandı.
30 Eylül prestijiyle artık ülkede mevduat, kredi ve enflasyonun makul bir düzeye oturmaya başlayacağına dikkati çeken Ortan, “O noktadan sonra hayat, hem mevduat müşterileri, tasarruf sahipleri için hem kredi kullanacaklar için biraz daha öngörülebilir hale gelecek. Sıkışıklığın biraz daha dozunun azalmaya başlayacağı bir dönem başlayacak.” dedi.
Aran, 5 ve 10 yıllık kağıtlardaki faizlerin randıman eğrisinin sağlıklı bir hal almasının kıymetli bir nokta olduğunu ve bu durumun enflasyonla gayrette yatırımcının muvaffakiyete inandığının gösterdiğini aktararak şöyle devam etti:
“10 yıllık bir kağıdın şu anda yüzde 28 olan faizi şunu gösteriyor; Türkiye, enflasyonu yüzde 28’lik bir faizi bile karlı hale getirecek noktaya indirecek ve bu ne kadar aşağıya inerse aslında enflasyonla gayrette o kadar inandırıcı olduğumuzu gösterecek. O eğri sağlıklı oluştuğunda içeride biz daha uzun müddetli borçlanma ve risk priminin azalmasıyla birlikte dışarıdan daha uygun maliyette kaynak bulma üzere şeyleri yapabildikçe, içeride de bunu enflasyonla çabaya ziyan vermeden sağlıklı bir kredi mevduat istikrarına getirebileceğiz. Daima uçlarda sıhhatsiz bir devir geçirdiğimiz için, çok ucuz kredi ile çok büyük kredi büyümesi yaşadığımız için nakdî bolluk akabinde bir anda bunun karşılığı sıkılaşmayla bir türlü o istikrara gelemedik. Onun derdini yaşıyoruz. İşte ekim ayından sonra bu istikrar düzeyini görmeye başlarız. Sene sonunda da bu istikrara oturur.”
“Önemli olan nokta enflasyonla uğraşta başarılı olmamız”
Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, bankacılık sistemiyle alakalı riskli periyodu geride bıraktıklarının altını çizerek, “Faiz düzeyleri yüzde 12’lerdeydi, riski o devir üstlendik ve şu anda yüzde 50 düzeyine çıktı faizler. Şayet bundan sonra bir faiz artışı öngörseydik bir riskten bahsedebilirdik fakat yüzde 8,5’lik siyaset faizi yüzde 50 ye çıkarken bunu yaşamayıp bilançolarımızda absorbe edebildiysek, yani bunu emebildiysek, bu artık riskin kalktığını gösterir.” biçiminde konuştu.
Enflasyonla gayrette başarılı olmanın kıymetine dikkati çeken Ortan, “Merkez Bankası’nın üst bant dediği 42 amacının hala tutturulabilir bir düzey olduğuna ve sene sonunda epey hayli bu amacın tutturulabileceğine inanıyorum. Hasebiyle yıl sonunda oluşacak yüzde 42’lik bir enflasyon ve bir sene sonra da beklenen enflasyonun 20’li düzeylerde bir enflasyon olacağını dikkate aldığımızda 2025 bizim için daha yönetilebilir bir yıl olacak.” dedi.
Aran, kredi büyümesinin bu yıl çok düşük çıkacağını vurgulayarak, “Türkiye ulusal gelirinin yüzde 3 büyüdüğü bir yılda kredi büyümesi de muhtemelen tarihi düşük düzeyde çıkar. Seneye onun da dengelendiği büyümenin bu yıla nazaran arttığı ve mesela yüzde 3,5’lik bir büyüme önümüzdeki yıl için ve buna nazaran de kredi büyümesinin o dengeyi bozmayacak bir hale gelmesi beklenir.” yorumunu yaptı.
Bu yılın ana eserinin yabancı para kredileri ve değişken faizli yabancı para kredileri olacağına inandığını lisana getiren Ortan, “Çünkü Türk lirasındaki sıkışıklığı bu türlü aşabiliyoruz. Amerika’da ve Avrupa’da faiz indirimi beklendiği için ve uzun vadeli yatırımlar da aslında tarihi olarak daima yabancı parayla yapıldığı için. Bizim yabancı para kredi veremiyor olmamızın nedeni kura güvenemiyor olmamızdı. Yani kur riskini taşıyamıyordu bilançolarımız. Öz kaynağımız, sermayemiz Türk lirası ve verdiğimiz kredi yabancı para olduğunda ve bir kur atağı yediğimizde sermaye yeterliliğimizi zora sokuyorduk.” dedi.
Aran konuşmasında şunlara dikkati çekti:
“Şimdi orta vadeli programdaki gayelerine inandığımız ve artık kurda bir risk görmediğimiz için yabancı para kredilerle ülkenin büyümesini finanse edebiliyoruz ve büyüme de yatırım da aslında yabancı para krediyle oluyor. O yüzden yabancı para krediler büyümeye başladı fakat büyüme dediğiniz şey şu; biz risk gördüğümüz yerde İş Bankası bilançosundaki yabancı kredi ölçüsü 18,8 milyar dolardı biz bunu 13 milyar dolara düşürmüşüz risk gördüğümüz için. Tam 5,8 dolar küçülmüştük. Artık 13 milyar dolardan tekrar büyüyelim desek 18,8 milyar dolara aslında büyüyemeyiz. Büyüme görüyorsunuz ancak 15-16 milyar dolara çıkarız bu bilançoda. O yüzden bunun yatırımlar için sağlıklı olduğunu düşünüyorum.”
Geçen yıla kıyaslandığında ve enflasyon dikkate alındığında bankacılıkta karlarda önemli bir düşüş olduğunu söz eden Ortan, “Önemli olan nokta ana bankacılık faaliyet karları çok düştü, hasebiyle bankacılık şu anda tarihi olarak karlılık manasında en düşük en külfetli periyodunu yaşıyor. Çoklukla başka kar artışları ana bankacılık alanından oluşmuyor.” diye konuştu.
Şu andaki dengelenme durumunda ihracat, turizm ve ithalat konusunda birtakım sorunlar yaşanabileceğini belirten Ortan, “O kadar karlı olmayacak. Daima birlikte bu karsızlığı, nakit idaresini, nakit yaratma işini daha âlâ yapmak zorunda kalacağız. Bunun da toplumda yansımalarını göreceğiz kesinlikle. Önemli olan bunun sistemik bir risk oluşturup oluşturmayacağı. Önemli bir sorun yaratıp yaratmayacağı konusunda yönetilebilir alanda kalacağına inanıyorum ben.” dedi.
Bankaların sermayesiyle ilgili rastgele bir kahır öngörmediğini lisana getiren Ortan, “Kredi büyümesinin, kur artışının olmadığı, yani bunların enflasyonla kıyaslandığı vakit yönetilebilir düzeyde olduğu, bir yerde bankalar sermaye idaresinde sorun çekmeyecektir.” diyerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bankaların sermayesiyle ilgili bir risk yok. Faal kalitesi konusunda ticari tarafta bozulma başlamadı ticari tarafla ilgili şimdi bir sinyal almıyoruz ancak kişisel tarafta var münasebetiyle ferdî müşterilerde, kredi kartı özelinde bir artış bankalarda oluşmaya başladı. Bunun da dengelenme müddeti sonuna kadar devam edip ondan sonra bu artışın da durabileceğini düşünüyorum. Kredi kartlarıyla ilgili makro ekonomik istikrarlar içerisinde sistem özgür piyasa dinamiklerinde olması gereken hareketi yapabildiğinde düzenlemeye gerek olmayacak muhtemelen. Özgür piyasa işlediğinde sorun bizatihi çözülebiliyor. Düzenlemelere siz sistemi zorladığınız vakit gereksinim duyuyorsunuz. Şayet otoritenin müşahedeleri, Merkez Bankası’nın müşahedeleri bunun kendi kendine hallolduğu tarafında olursa bir düzenleme gelmeyebilir de.”
Muhabir: Muhammet Fatih Kabasakal