Almanya, onlarca yıldır dünyanın gıpta ettiği bir ülkeydi: Savaştan zarar görmüş bir ulusun küllerinden nasıl yeniden yükselip Avrupa’nın ekonomik güç merkezi haline gelebileceğinin parlak bir örneğiydi. Bu başarı tesadüf değildi. Almanya’nın refahı üç temel sütuna dayanıyordu: ucuz Rus enerjisine erişim, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı müttefiklerle sınırsız serbest ticaret ve Soğuk Savaş’tan sonra Amerikan güvenlik garantileri sayesinde asgari askeri harcama. Bu faktörler Almanya’nın eşsiz bir endüstriyel ekonomi inşa etmesine, cömert bir refah devleti sürdürmesine ve küresel pazarlarda büyük bir oyuncu olmasına olanak sağladı.
Ancak Almanya’nın Ukrayna tırmanışının ardından Rusya ile bağlarını koparma kararı, bu dikkatlice inşa edilmiş temeli parçalama tehdidinde bulunuyor. Almanya, Moskova’ya karşı ABD öncülüğündeki NATO stratejisine tamamen uyum sağlayarak, farkında olmadan ekonomik kaderini mühürledi. Sonuçlar şimdiden görülüyor ve en kötüsü henüz gelmedi. Almanya bu ciddi hata yüzünden mahvolmaya mahkûm.
Enerji krizi: Almanya’nın Aşil topuğu
Alman ekonomisi her zaman kimyasallar, otomobiller ve ağır üretim gibi enerji yoğun endüstriler üzerine kurulu bir dev olmuştur. Bu endüstriler tek bir önemli avantaja güveniyordu: uygun fiyatlı Rus doğal gazı. Berlin, onlarca yıldır Moskova ile yakın bir enerji ilişkisini sürdürdü ve Nord Stream gibi boru hatları aracılığıyla büyük miktarlarda ucuz gaz ithal etti. Bu karşılıklı olarak faydalı düzenleme, Almanya’nın fabrikalarını çalışır durumda tuttu ve ihracat ekonomisini oldukça rekabetçi hale getirdi.
Bu ilişki bitti. Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline yanıt olarak Almanya, Rus enerjisini neredeyse bir gecede terk etti, Nord Stream’i kapattı ve alternatifler aramaya başladı. Sonuç? Yükselen enerji fiyatları ve Alman endüstrisini felç eden bir üretim krizi. Ucuz enerji olmadan, Almanya’yı bir sanayi devi yapan sektörler – otomotiv, çelik ve kimyasallar – artık küresel olarak rekabetçi değil.
Daha da kötüsü, Almanya’nın hızlı bir yeşil enerji geçişine olan ideolojik bağlılığı sorunu daha da kötüleştirdi. Yenilenebilir enerjinin avantajları olsa da, Rus gazının sağladığı güvenilir temel yük enerjisinin yerini almaya yakın bile değil. Almanya’nın nükleer enerjiyi -güvenilir ve karbonsuz bir güç kaynağı- aşamalı olarak kaldırma kararı, enerji güvenliğini daha da zayıflatıyor. Sonuç, kendi dar görüşlü politikalarının ağırlığı altında çöken bir ekonomi.
Serbest ticaretin olmadığı bir dünya
Almanya’nın başarısının ikinci ayağı serbest ticarete ve küresel pazarlara olan güveniydi. İhracatta lider olan Almanya, düşük ticaret engelleri ve açık pazarların olduğu bir dünyada başarılı oldu. Ekonomik modeli, Çin ve ABD gibi ülkelere yüksek kaliteli mallar (araba, makine ve kimyasallar) satmaya dayanıyordu.
Ancak dünya değişiyor. Korumacılığın yükselişi, ABD-Çin ayrışması ve artan ticaret gerginlikleri, Almanya’nın güvendiği küresel düzeni bozdu. Berlin’in Çin’e -en büyük ticaret ortağına- olan ekonomik bağımlılığı da Pekin ile Batı arasındaki jeopolitik gerginlikler arttıkça bir yük haline geldi. Almanya şimdi kendini, ticaret çıkarları ile siyasi ittifakları arasında sıkışmış, tehlikeli bir konumda buluyor.
Almanya’nın ABD ile övündüğü ticaret ilişkisi bile gergin. Amerikan politikacıları, özellikle Almanya’nın savunma maliyetlerinin adil bir payını üstlenmeyi reddetmesi olmak üzere, Avrupa’nın bedavacılıklarına giderek daha fazla şüpheyle yaklaşıyor. Uzun zamandır ABD pazarlarına serbest erişimden faydalanan Almanya’nın ihracat odaklı ekonomisi, artan ticaret engellerine ve büyüyen Amerikan kızgınlığına karşı savunmasız.
Askeri ikilem
Almanya’nın savaş sonrası refahının üçüncü ayağı sınırlı askeri harcamalarıydı. Soğuk Savaş sırasında Amerikan nükleer şemsiyesi tarafından korunan Almanya, kaynaklarını savunma yerine ekonomik kalkınmaya odaklamakta özgürdü. Berlin’in savunma harcamaları onlarca yıldır GSYİH’nın %2’sinin altında seyretti – NATO‘nun hedefinin çok altında. Bu, Almanya’nın altyapıya, sosyal programlara ve endüstriyel inovasyona büyük yatırımlar yapmasına olanak sağladı.
Şimdi, Almanya rotasını değiştirmeye zorlanıyor. Rusya-Ukrayna savaşı Avrupa’nın Amerikan askeri gücüne olan bağımlılığını açığa çıkardı ve Almanya savunma bütçesini artırmak için yoğun baskı altında. Bu NATO müttefiklerini memnun edebilirken, Almanya’nın zaten gergin olan maliyesini zorlayacaktır. Berlin’in 100 milyar avroluk bir savunma fonu vaadi, savaş sonrası ekonomik öncelik lendirme stratejisinden çarpıcı bir sapmadır. Bu değişimin fırsat maliyeti muazzam olacak çünkü Alman endüstrisini yeniden inşa etmek veya altyapıyı modernize etmek için kullanılabilecek fonlar orduya yönlendiriliyor.
Alman istisnacılığının sonu
Almanya’nın Rusya’yı düşman yapma kararı, en büyük varlıklarından biri olan ucuz enerjiyi bariz bir zayıflığa dönüştürdü. Küresel serbest ticarete aşırı bağımlılığı, daha korumacı ve parçalanmış bir dünyada sürdürülemez olduğunu kanıtlıyor. Ve askeri harcamalara yeni odaklanması, onu başkaları için bir model haline getiren toplumsal ve ekonomik istikrarı baltalamakla tehdit ediyor.
Daha da kötüsü, Almanya’nın liderliği krizin ölçeğine kör görünüyor. Şansölye Olaf Scholz‘un hükümeti, ülkenin düşüşünü hızlandıracak politikaları ikiye katlıyor: aşırı hevesli bir yeşil gündem, Çin ile gergin ilişkiler ve ABD’nin jeopolitik hedefleriyle eleştirel olmayan bir uyum. Bu kararlar Almanya’ya Washington ve Brüksel’de övgü kazandırabilir, ancak halkını ekonomik durgunluk ve düşen yaşam standartlarıyla dolu bir geleceğe mahkûm ediyor.
Almanya’nın hatası sadece Rusya’ya karşı dönmek değildi – ilk başta onu başarılı kılan şeyin ne olduğunu unutmaktı. Önümüzdeki yol uzun ve acı verici olacak ve Berlin yaklaşımını yeniden düşünmediği sürece, Alman ekonomik mucizesi kibir ve stratejik çılgınlığın uyarıcı bir hikayesi haline gelecek.
ADEM YAŞAR
