İSTANBUL (AA) – Geçen hafta, ABD’nin Kanada ve Meksika’dan ithal edilen mallara yüzde 25, Çin’den ithal edilen mallara getirilen yüzde 10 tarifeye ek yüzde 10 tarife uygulaması yürürlüğe girdi. ABD’nin önemli ticaret partnerlerinden Meksika ve Kanada’ya tarife uygulamaya başlaması, Çin’e ise uyguladığı gümrük vergisini artırması ticaret savaşlarının derinleşebileceği ve küresel ticaretin sekteye uğrayabileceği kaygılarını besledi.
Öte yandan, tarifelerde muafiyetler de açıklayan Trump, Meksika ve Kanada’dan ithal edilen mallara yüzde 25 gümrük vergisi uygulanmasına yönelik 4 Mart’ta yürürlüğe giren kararnamede değişiklik yaptı. Bu kapsamda ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) ile uyumlu mallar, 2 Nisan’a kadar Meksika ve Kanada’ya yönelik tarifelerden muaf tutuldu.
Geçen hafta ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, artan belirsizlik seviyelerine rağmen ABD ekonomisinin “iyi bir yerde olmaya devam ettiğini” söyledi. Hükümet politikalarının etkilerine ilişkin belirsizliklere işaret eden Powell, faiz indirimleri konusunda acele etmeye gerek duymadıklarını ve daha fazla netlik beklemek için para politikasının iyi bir konumda olduğunu bildirdi.
Yatırımcılar tarafından yakından takip edilen tarım dışı istihdam şubatta 151 bin kişi artarak beklentilerin altında gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 4’ten 4,1’e çıktı. Söz konusu gelişmelerle geçen hafta ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,30 seviyesinde, dolar endeksi 103,8 seviyesinde dengelendi.
Öte yandan, Trump, yaptığı açıklamada, Rusya’nın halen savaş alanında Ukrayna’yı vurduğu gerçeğine dayanarak, ateşkes ve barış konusunda nihai bir anlaşmaya varılıncaya kadar Rusya’ya büyük ölçekli bankacılık yaptırımları ve gümrük tarifeleri uygulamayı düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.
Bu gelişmelerle birlikte altının ons fiyatı, önceki hafta yaşadığı düşüşün ardından, ticaret savaşlarının derinleşebileceğine dair endişeler ve zayıflayan dolar endeksinin desteğiyle tekrar yükseldi. Geçen hafta 2 bin 930 dolara kadar yükselen altının ons fiyatı, bu seviyelerde tutunamadı ve haftayı yüzde 1,8 değer kazancıyla 2 bin 909 dolardan tamamladı.
Ons bazında fiyatlar, geçen hafta gümüşte yüzde 4,4, paladyumda yüzde 3,2, platinde yüzde 1,7 arttı.
Çin’in bakır ithalatı düştü
Çin’den gelen veri akışı ve İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) verilerindeki toparlanma baz metallerdeki fiyatlamalar üzerinde etkili oldu. Çin’de İmalat PMI verileri 50,8 ile kasımdan bu yana en yüksek seviyeye çıkarken, Euro Bölgesi’nde 47,6 seviyesine yükselerek son iki yılın zirvesine ulaştı. Küresel imalat PMI endeksi ise 50,6’ya yükselerek son 8 ayın en yüksek seviyesini gördü.
Çin’de açıklanan gümrük verilerine göre, ülkenin işlenmemiş bakır ithalatı ocak-şubat döneminde yıllık bazda yüzde 7,2 düşüş gösterdi.
Analistler, ABD’nin baz metallerdeki dışa bağımlılığı nedeniyle Trump’ın bakıra yönelik vergi açıklamasının, baz metallere olan kısa vadeli talebi artırarak fiyatları yukarı yönlü etkilediğini belirtti.
Baz metallerde tezgah üstü piyasada geçen hafta fiyatlar libre bazında bakırda yüzde 3,5, alüminyumda yüzde 3, çinkoda yüzde 1,2, nikelde yüzde 3,1 ve kurşunda yüzde 1,2 arttı.
OPEC+ petrol kesintilerini kaldıracak
Petrol fiyatları, arz ve talep dengesine yönelik endişelerin artmasıyla geçen hafta Aralık 2021’den bu yana en düşük seviyelere inerek 68,2 doları gördü ve haftayı 70,2 dolardan tamamladı.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ ülkelerinin gönüllü üretim kesintilerini kademeli olarak kaldırma kararı, piyasalarda arz fazlası endişelerini güçlendirdi. Suudi Arabistan, Rusya, Irak, Kuveyt, Kazakistan, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman’ın uyguladığı günlük 2,2 milyon varillik üretim kesintisinin nisandan itibaren kademeli olarak bırakılması planlanıyor. Söz konusu adım, OPEC+ grubunun 2022’den bu yana gerçekleştirdiği ilk üretim artışı olacak.
Bu durum, küresel petrol arzının artacağı beklentisini doğurarak fiyatların üzerinde baskı oluşturdu.
USMCA kapsamında bazı otomobillere bir aylık muafiyet tanınması, piyasalardaki tedirginliği bir nebze hafifletirken, sanayi ve ulaşım sektörlerinde talep daralması beklentisinin azalmasına neden olarak petrol fiyatlarında kısa vadeli bir toparlanmaya yol açtı.
Doğal gaz fiyatları ise, Avrupa Komisyonu Avrupa Birliğinin (AB) doğal gaz depolama hedeflerini uzatmayı önermesi ve Asya’daki soğuk hava koşullarının gaz stoklarını azaltması nedeniyle yükseldi.
Avrupa Komisyonu, bazı ülkelerin fiyat artışı endişelerine rağmen AB’nin doğal gaz depolama hedeflerini iki yıl daha uzatmayı önerdi. Tasarıya göre, AB’de her yıl 1 Kasım’a kadar doğal gaz depolarını yüzde 90 doldurma hedefi ve buna yönelik ara hedefler 2027’ye kadar devam edecek.
Kurumsal tarafta ise ABD Enerji Bakanlığı, KatarEnergy ve ExxonMobil ortaklığında Teksas’ta inşa edilen Golden Pass LNG projesinden sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracat iznini uzattığını açıkladı.
10 milyar dolarlık projeden Asya ve Avrupa’ya ihracat için tanınan süre, 30 Eylül 2024’ten 31 Mart 2027’ye ertelendi.
Bu gelişmelerle geçen hafta Brent petrolün varil fiyatı, geçen hafta yüzde 3,8 düşerken, New York Ticaret Borsasında işlem gören doğal gazın İngiliz termal birimi (MMBtu) cinsinden fiyatı da yüzde 14,8 değer kaybetti.
Çin’den ABD’nin yeni tarifelerine misilleme
Tarım emtiaları ise, geçen hafta ABD ile Çin arasındaki ticaret geriliminin artması ve Meksika’nın GDO’lu mısır ekimini yasaklaması ile birlikte Chicago Ticaret Borsasında negatif bir seyir izlendi.
Çin, ABD’nin yeni tarifelerine misilleme olarak mısır, buğday ve soya fasulyesi dahil çeşitli tarım ürünlerine yüzde 10-15 ek vergi uygulamaya başladı. Ayrıca 25 Amerikan firmasına yatırım kısıtlaması getirdi. Meksika’nın yerli mısır çeşitlerini korumak amacıyla aldığı GDO’lu mısır yasağı kararı ise ABD’li mısır ihracatçılarını endişelendirdi.
Başkan Trump’ın Kanada ve Meksika’ya getirilmesi planlanan tarifeleri 2 Nisan’a ertelemesi piyasalardaki değer kaybını törpülerken, sonraki döneme dair belirsizlik sürüyor.
Bununla birlikte Rusya’nın tahıl ihracatını kısıtlayabileceği sinyallerini vermesi de buğday fiyatlarına negatif yansıdı. Çin ise artan ticaret gerilimleri nedeniyle gıda güvenliğini güçlendirmek amacıyla yıllık tahıl üretim hedefini yaklaşık 700 milyon tona yükseltti ve tarım stok bütçesini artırdı. Geçen yıl 157 milyon tondan fazla tahıl ve soya fasulyesi ithal eden Çin, büyük ölçüde ABD ve Brezilya’ya bağlı olan bu ithalatı azaltmayı hedeflediklerini kaydetti.
Üretim tarafında ise, Brezilya’daki kuraklık ve Arjantin’deki aşırı yağışlar soya ve mısır rekoltesini tehdit ederken, ABD’nin Corn Belt bölgesinde yaz kuraklığına yönelik endişelerde arttı.
Kakaonun ton fiyatı yüzde 9,1 değer kaybetti
Bu gelişmelerle, geçen hafta Chicago Ticaret Borsasında kile başına fiyatlar soya fasulyesinde ve mısırda yüzde 0,1, pirinçte yüzde 0,3 ve buğdayda yüzde 0,6 azaldı.
Küresel kahve tüccarları ve kavurucuları, fiyatlarda yaşanan sert artışın ardından perakendecileri ikna edemedikleri için alımlarını asgari seviyelere indirdiklerini açıkladı. Ekvador merkezli kahve ürünleri şirketi ELCAFE’nin genel müdürü Renan Chueiri, martta kadar tüm yıllık üretimini satamadıkları ilk yıl olduğunu söyledi.
Analistler, kahve fiyatlarındaki artışın, dünyanın en büyük üreticisi Brezilya’da düşen üretim nedeniyle çekirdek arzının azalmasından kaynaklandığını kaydetti.
ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’de libre bazında fiyatlar, şekerde yüzde 1 azalırken, pamukta yüzde 1,4 ve kahvede yüzde 3 arttı. Kakaonun ton başına fiyatı da haftayı yüzde 9,1 azalışla tamamladı.
Muhabir: Tunahan Kükürt
