NEW YORK (AA) – Dünya Bankası’ndan yapılan açıklamada, gelişmekte olan ekonomilere yönelik uluslararası doğrudan yatırımların ekonomik büyümenin ve yaşam standartlarının yükselmesinin temel itici gücü olduğuna işaret edildi.
Mevcut en güncel verilere göre, 2023 yılında gelişmekte olan ekonomilerin yalnızca 435 milyar dolar uluslararası doğrudan yatırım aldığı kaydedilen açıklamada, bu tutarın 2005’ten bu yana en düşük seviye olduğu ifade edildi.
Açıklamada, bu düşüşün gelişmiş ekonomilere yönelik yatırım akışının da ciddi bir şekilde yavaşladığı küresel bir eğilimle örtüştüğü vurgulandı.
Yüksek gelirli ülkelerin ise 2023’te 336 milyar dolar yatırım aldığı bildirilen açıklamada, bunun da 1996’dan bu yana en düşük seviye olduğuna dikkat çekildi.
Açıklamada, 2023’te yabancı yatırım girişlerinin gelişmekte olan ekonomilerin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası’nın (GSYH) yalnızca yüzde 2,3’üne denk geldiği, bu oranın ise 2008’de görülen zirvenin yarısı olduğu aktarıldı.
“Yabancı yatırımlar büyük ekonomilerde yoğunlaştı”
Yatırım anlaşmalarının taraf ülkeler arasında uluslararası doğrudan yatırım akışlarını yüzde 40’tan fazla artırma eğiliminde olduğuna değinilen açıklamada, 2010-2024 döneminde yalnızca 380 yeni yatırım anlaşmasının yürürlüğe girdiği bunun da 1990’lardaki seviyelerin 3’te 1’i kadar olduğu kaydedildi.
Açıklamada, son on yılda imzalanan yeni ticaret anlaşmalarının sayısının yarıya düştüğü ifade edilerek, 2010’larda yılda ortalama 11 olan sayının, 2020’lerde yılda 6’ya gerilediği belirtildi.
Yabancı yatırımların doğru koşullar altında güçlü bir ekonomik büyüme kaynağı olduğuna değinilen açıklamada, bunların genellikle en büyük ekonomilerde yoğunlaştığına dikkat çekildi.
Açıklamada, 2012–2023 arasında, gelişmekte olan ekonomilere giden uluslararası doğrudan yatırımların yaklaşık 3’te 2’sinin yalnızca 10 ülkeye gittiği, Çin’in toplamın neredeyse 3’te 1’ini, Brezilya’nın yüzde 10’unu, Hindistan’ın ise yüzde 6’sını aldığı aktarıldı.
En yoksul 26 ülkenin ise toplam yabancı yatırımların yüzde 2’sini aldığına işaret edilen açıklamada, ayrıca son on yılda gelişmekte olan ülkelere gelen yabancı yatırımların neredeyse yüzde 90’ını gelişmiş ekonomilerin sağladığı ifade edildi.
Küresel işbirliği vurgusu
Dünya Bankası açıklamasında, kalkınma hedeflerine ulaşılması için gerekli politika adımlarına değinilerek, yatırım kısıtlamalarının gevşetilmesinin önemi vurgulandı.
Gelişmekte olan ekonomiler için politika öncelikleri de belirlenen açıklamada, bunlar, yabancı yatırım çekme çabalarını artırmak, yabancı yatırımların ekonomik faydalarını çoğaltmak ve küresel işbirliğini ilerletmek olarak sıralandı.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Dünya Bankası Başekonomisti ve Kıdemli Başkan Yardımcısı Indermit Gill, “Şu anda tanık olduğumuz şey kamu politikalarının bir sonucu.” değerlendirmesinde bulundu.
Uluslararası doğrudan yatırımlar yeni dip seviyelere inerken, kamu borcunun rekor seviyelere ulaştığını belirten Gill, “Ancak son yıllarda hükümetler, yatırımı ve ticareti teşvik etmek yerine önlerine engeller koymakla meşguldü. Bu kötü alışkanlıktan vazgeçmeleri gerekecek.” ifadelerini kullandı.
Dünya Bankası Başekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse de gelişmekte olan ekonomilere yönelik yabancı yatırımlardaki keskin düşüşünün alarm verici olması gerektiğini kaydetti.
Bu yavaşlamayı tersine çevirmenin sadece ekonomik bir zorunluluk olmadığını, istihdam oluşturma, sürdürülebilir büyüme ve kalkınma hedeflerine ulaşmak açısından da gerekli olduğunu vurgulayan Köse, “Bu da hem iç reformlarda cesur adımlar hem de sınır ötesi yatırımları yeniden canlandırmak için kararlı küresel işbirliği gerektiriyor.” değerlendirmesini yaptı.
Muhabir: Sevgi Ceren Gökkoyun
