İSTANBUL (AA) – Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampüs’te düzenlenen forumun ikinci günü, “Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da Büyük Güçler Arasındaki Rekabet: Bölgesel Çıkarlar ve Stratejik İttifaklar” başlıklı oturumla başladı.
Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Akif Kireççi, burada yaptığı konuşmada, İkinci Dünya Savaşı’nın, Yahudilerin İsrail’e göçünü yoğunlaştırdığını, İsrail gibi komşularını istikrarsızlaştıran ve onlara saldıran bir ülkenin varlığının asıl mesele olduğunu söyledi.
İsrail’in hala devam eden bir proje olduğunu belirten Kireççi, “Başbakan (İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu altında İsrail devletinin nihai amacı, Orta Doğu’da Talmud bir devlet oluşturmak. Onlar bunun için sadece İsrail’den değil, ABD ve Güney Avrupa ülkeleri gibi tüm dış kaynaklardan finansal destek alıyorlar. Bunun için büyük bir medya ve siyasi destek mekanizması da var.” dedi.
Kireççi, ABD, İngiltere ve Almanya’nın İsrail’e silah tedarik ettiğinin bilindiğini ve daha büyük bir İsrail’in, Netanyahu hükümetinin amacı olduğunu dile getirerek şunları ifade etti:
“Bu ülkeler için Orta Doğu’da koruyucu ülke yok. Bu Osmanlı Devleti’nin rolüydü. Türkiye, Cumhuriyet’in kurulmasının ardından bölgeyle bağını uzun bir süre kesti. Türkiye sonrasında Orta Doğu ile etkileşime geçti ve geri çekildi, bu bir örüntü gibiydi. Bölgedeki tüm şartlar, Türkiye’yi kendi güvenliğine katkı sağlayabileceği yollar aramaya zorladı. Türkiye, savunma politikalarına, güvenliğine ve ordunun modernizasyonuna yatırım yapıyor. Ama aynı zamanda Cumhurbaşkanı (Recep Tayyip) Erdoğan, son 2 günde bölgesel ve küresel en az 12 liderle barış getirmek için konuştu. Türkiye, bölgede barış ve istikrarın sağlanmasını amaçlıyor.”
“Türkiye’nin stratejik aklı Orta Doğu üzerine yeni bir imaj inşa etti”
Forumun, “Parçalanmadan İşbirliğine mi? Bölgesel Girişimler ve Orta Doğu’da Küresel Stratejiler” başlıklı oturumunda, Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu Üyesi ve SETA Dış Politika Araştırmaları Direktörü Prof. Dr. Murat Yeşiltaş konuşma yaptı.
Yeşiltaş, uluslararası sistemde düzgün işleyen uluslararası kurumların eksik olduğunu, Birleşmiş Milletlerin (BM) işlemediğini ve diğer uluslararası örgütlerin de sorunlara sürdürebilir ve kapsamlı çözümler getirmek konusunda işlevsiz kaldığını söyledi.
Orta Doğu’daki normatif algı konusunda bir uzlaşının olmadığını belirten Yeşiltaş, “Bu, önemli sorunlardan biri. Zira pek çok ülke bölgesel düzenin normatif yönünü iyileştirme konusunda çeşitli önceliklere sahip ancak iş gerçekliğe geldiğinde, bölgesel örgütlerin geliştirilmesi ve ayarlanması konusunda ne tür normlara sahip olunması gerektiği yönünde bir fikir birliği bulunmamakta.” diye konuştu.
Yeşiltaş, Orta Doğu’da bölgesel düzenlerin çöküşünün ya da bölgeselleşme çabalarının başarısızlığının bir diğer sebebinin de saldırgan davranış biçimleri olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Özellikle İsrail’in saldırgan askeri doktrini, askeri politikaları ve güvenlik stratejileri, Orta Doğu’daki düzenin doğasını ciddi şekilde zayıflatmakta ve nihayetinde bölgeselleşmeyi baltalamakta. Son 20 yıla baktığımızda, özellikle Türkiye’nin Orta Doğu’ya yönelik dış politikasında büyük bir değişim yaşandığını görüyoruz. Türkiye’nin stratejik aklı ve karar vericileri, Orta Doğu üzerine yeni bir imaj inşa etti. İsrail ile İran arasında yaşanan bu askeri gerilimden sonra nasıl bir bölgenin ortaya çıkacağını şu anlık bilmiyoruz ancak Türkiye’nin jeopolitik çıkarları ve stratejik öncelikleri bu gelişmelere göre değişecek ve dönüşecektir.”
Forumdan notlar
Boğaziçi Üniversitesinin ev sahipliğinde, PLUS Institute, Al Jazeera Araştırma Merkezi, Şanghay Üniversitesi ve Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) gibi düşünce kuruluşlarının işbirliğiyle gerçekleştirilen forumda, bölgedeki büyük güç rekabeti ve yeni ticaret ağlarının şekillenişi masaya yatırıldı.
Orta Doğu’da yükselen jeopolitik gerilimlerin ve ekonomik ittifakların yeni küresel düzenin seyrini nasıl etkilediği, farklı perspektiflerle ele alınan forumda, Kuşak ve Yol Girişimi (BRI), Uluslararası Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru (INSTC) ve Hindistan-Orta Doğu-Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC) gibi alternatif ticaret yolları, enerji güzergahları, norm dönüşümleri ve bölgesel işbirlikleri gibi başlıklar, çok sayıda akademisyen ve uzman tarafından tartışıldı.
İki gün süren forumda, “Büyük Güçler Rekabeti ve Emperyal Miraslar: Orta Doğu’nun Konumu Tartışması”, “Ticaret Rotaları (BRI, INSTC ve IMEC), Tedarik Zincirleri ve Stratejik Rekabet: Küresel Ticarette Hindistan, Rusya ve Çin”, “Avrupa Dönüm Noktasında: ABD Hegemonyası Altında Stratejik Özerklik mi Batı İttifakını Güçlendirmek mi?”, “Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da Büyük Güçler Arasındaki Rekabet: Bölgesel Çıkarlar ve Stratejik İttifaklar”, “Parçalanmadan İşbirliğine mi? Bölgesel Girişimler ve Orta Doğu’da Küresel Stratejiler” ve “Dünya Nereye Doğru Gidiyor: Uluslararası Arenada Değişen Krizler, Normlar ve Hiyerarşiler” başlıklı oturumlar düzenlendi.
Forum kapsamında, “Stratejik Dönüm Noktaları: Orta Doğu ve Oluşan Yeni Dünya Düzeni” başlıklı yuvarlak masa toplantısı yapıldı.
Foruma, Avusturya, Almanya, Çin, Rusya, İran, Katar, İngiltere ve Fransa’dan çok sayıda akademisyen, strateji uzmanı ve araştırmacı katıldı.
Muhabir: Hamdi Dindirek,Gökhan Çeliker
