ANKARA (AA) – Dünya tarihinde çağların açılıp kapandığı, dünyanın en eski şehirlerinden İstanbul, coğrafyalar ile kültürler arasında köprü görevi görürken son yıllarda diplomasi açısından da önemli bir durak haline geldi.
Rusya-Ukrayna Savaşı, İsrail’in İran’a saldırısıyla başlayan çatışmalar, Gazze’deki durum gibi büyük krizlerin yaşandığı uluslararası sistemde Türkiye, arabuluculuk yöntemiyle sorunların çözümünde önemli rol oynuyor.
Antalya Diplomasi Forumu’nun (ADF) yanı sıra birçok uluslararası etkinlikle dünya genelinden diplomatları bir araya getiren Türkiye’de İstanbul, birçok kritik toplantıya ev sahipliği yaptı.
İstanbul, Rusya-Ukrayna, Rusya-ABD, İran nükleer müzakereleri gibi birçok önemli görüşmeye ev sahipliği yaparken 21-22 Haziran’da İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) 51. Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı’na da kapılarını açacak.
İstanbul Arabuluculuk Konferansları ve ADF gibi etkinlikleri ile Türkiye, arabuluculuğun hem kurumsal hem de pratik çerçevesinin belirlenmesinde önemli rol oynuyor.
8. İstanbul Arabuluculuk Konferansı, 10 Mart 2022’de İkinci ADF’den önce “değişen barış ortamında arabuluculuğa dikkati çekmek” temasıyla düzenlendi.
Rusya ile Ukrayna, 2022’de İstanbul’da masaya oturdu
Belarus’ta 3 tur süren görüşmelerden sonra Türkiye’nin yoğun diplomatik çabasıyla 29 Mart 2022’de Rus ve Ukrayna heyetleri, 4. kez İstanbul’daki Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde buluştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arabuluculuk girişimlerinin neticesi olarak İstanbul’da yapılan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki olası yazılı anlaşmanın ilkelerini teslim ederken savaşın sona ermesi umudu, İstanbul’daki müzakerelerde daha da güçlendi.
Rus askerlerinin geri çekildiği Kiev bölgesindeki Buça şehrinde sivillerin öldürüldüğü suçlamalarının ortaya atılmasıyla Rusya ile Ukrayna arasında önemli kazanımlar sağlanan İstanbul’daki müzakerelerde elde edilen sonuçlar rafa kalktı.
Görüşmelerde görev alan Ukrayna Heyeti Başkanı David Arahamiya, İstanbul müzakerelerini tamamlamalarının ardından dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un Kiev’e gelerek süreci sabote ettiği ifşaatında bulundu.
Karadeniz Tahıl Girişimi’nde adres yine İstanbul
Savaşın devam ettiği ve gıda konusunda sorunlara yol açtığı bir dönemde Türkiye, yine devreye girdi.
Türkiye’nin arabuluculuktaki yükselen rolü ve tarafları uzlaşma noktasına çekebilme kapasitesi, kısa süre sonra Karadeniz Tahıl Girişimi anlaşmasıyla sonuçlandı.
BM, Rusya, Türkiye ve Ukrayna, 22 Temmuz 2022’de İstanbul’da düzenlenen törende Karadeniz Tahıl Girişimi anlaşmasını imzaladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çabaları, dünya genelinde büyük tedirginliğe neden olan tahıl tedarik sorununa ve tırmanan fiyatların getirdiği krize ilaç etkisi yaptı.
Türkiye’nin bu çabaları, tüm uluslararası aktörlerin takdirini kazandı. Savaşın şiddetlenerek devam etmesi ise koridorun güvenliğine bir süre sonra darbe vurdu.
Rusya ile ABD, ilişkilerin normalleşmesinde İstanbul’u seçti
ABD ve Rusya heyetleri, iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi kapsamında büyükelçilik faaliyetlerini ele almak üzere İstanbul’daki ilk görüşmeyi 27 Şubat’ta ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğu rezidansında gerçekleştirdi.
Taraflar, ikinci defa da 10 Nisan’da yine İstanbul’da, bu sefer Rusya’nın İstanbul Başkonsolosluğu’nda bir araya geldi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, ABD ve Rusya heyetlerinin, ikinci görüşmesinde “iki ülke misyonları için diplomatik bankacılığın istikrarını sağlamaya yönelik bir mutabakatı sonuçlandırmak amacıyla nota teatisinde bulunduğunu” bildirdi.
Rusya da iki tarafın Rusya’nın BM ve diğer kuruluşlara ödemeleri dahil Rusya ve ABD’nin diplomatik misyonları için bankacılık ve finans hizmetlerinin sağlanmasını garanti eden anlaşmayla ilgili nota tesisinde bulunduğunu açıkladı.
İran, nükleer konusunda Batı ile İstanbul’da görüştü
İran Dışişleri Bakan Yardımcıları Mecid Taht Revançi ve Kazım Garibabadi, mayısta İran ile E3 olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’nın dışişleri bakan yardımcıları ile yine İstanbul’da görüştü.
Garibabadi, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, ABD ile sürdürdükleri dolaylı nükleer görüşmelerin son durumu ve yaptırımların kaldırılması konularını ele alarak görüş alışverişinde bulunduklarını ve İran ile üç Avrupa ülkesinin diplomasiyi sürdürme ve en iyi şekilde kullanma kararlılığında olduğunu ifade etti.
İranlı yetkili, ayrıca gerekli durumda tekrar bir araya gelip görüşmelerin sürdürüleceği mesajını verdi.
Rusya ile Ukrayna, 3 yılın ardından ilk kez İstanbul’da aynı masada
Şubat 2022’de başlayan kanlı savaşın hemen ardından Rusya ile Ukrayna’yı aynı yıl içinde hem Antalya hem de İstanbul’da aynı masada bir araya getiren Türkiye, mayıs ayında da yine İstanbul’da iki ülke heyetlerini 3 yılın ardından aynı masaya oturtmayı başardı.
Rusya ile Ukrayna arasında, İstanbul’daki Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde 16 Mayıs’ta müzakereler yapıldı.
İki taraf, müzakerelerde “1000 kişiye 1000 kişilik” büyük bir esir takasının yapılması, olası ateşkese yönelik görüşlerin ayrıntılı sunulması, ardından da müzakerelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kaldı.
İki ülke, İstanbul’da anlaşmaya varılan esir takasının 25 Mayıs’ta tamamlandığını duyurdu.
Taraflar, 2. görüşme için yine İstanbul’u seçti. 2 Haziran’da İstanbul’da yapılan müzakereler sonucunda 6 bin Ukrayna askerinin dondurulan cesetlerinin teslimi, ağır hasta ve yaralı askerler ile 25 yaş altındaki esir askerlerin takası konusunda anlaşmalara varıldı.
Bu anlaşma çerçevesinde 9 ve 10 Haziran tarihlerinde Rusya ile Ukrayna arasında iki aşama olarak 25 yaş altı, ağır hasta ve yaralı askerlerin esir takası gerçekleştirildi.
Her iki görüşme, uluslararası aktörler ve basın tarafından büyük ilgiyle takip edildi.
İİT Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı İstanbul’da yapılacak
İstanbul, yarın ve 22 Haziran’da da İİT 51. Dışişleri Bakanları Konseyi Toplantısı’na ev sahipliği yapacak.
İİT dönem başkanlığını bir yıllığına devralacak Türkiye, 1976, 1991 ve 2004 yıllarında da Dışişleri Bakanları Konseyi toplantılarına ev sahipliği yaptı.
Muhabir: Gökhan Çeliker
