Son zamanlarda medyada ve güncel yaşamda sık sık dile getirilen ( Anoreksiya Nervoza ) hastalığını ve tedavi yöntemlerini uzman ağızlardan sizler için derledik…
Anoreksiya, ciddi kalori kısıtlaması ve genellikle çok düşük kiloya sahip olunmasını içeren bir yeme bozukluğudur. Özellikle ergenlik dönemindeki gençlerde görülen yeme bozukluklarında, beden algısındaki bozuklukların fiziksel belirtileri ön planda olsa da aslında yeme bozuklukları psikolojik bir problem olarak karşımıza çıkar. Ağırlıklı olarak genç kızlarda görülen anoreksiya nervoza hastalığının erkeklerde görülme oranı çok düşüktür. Yapılan çalışmalarda her bin genç kızdan birinde görülen hastalıkta kişi kilo alma kaygısından dolayı yemek yemeyi reddeder ve ciddi sağlık problemleri hatta ölümle karşı karşıya kalabilir. Anoreksiyanın en karakterize belirtileri arasında ise açlık veya aşırı egzersiz yoluyla normalin altında bir kiloyu korumaya çalışmak yer alır.
Anoreksiya Nervoza Nedir?
Anoreksiya nervoza, anormal vücut ağırlığı ile tanımlanan, hayati tehlikeye sahip bir yeme bozukluğu ile karakterize olan psikolojik bir hastalıktır. Fiziksel olarak zayıf ve ince kalmak konusunda aşırı takıntıya sahip olan kişilerde görülen anoreksiya hastalığında kişiler normal kilolarının çok altındadır. Genellikle 12-20 yaş arası gen kızlarda yaygın olarak görülen anoreksiya hastaları çok az uyur ancak buna rağmen oldukça aktiftir.
Anoreksiya hastalığının en belirgin semptomu kişinin yemek yemeyi reddetmesidir. Çok nadir olsa da erişkinlik döneminde de rastlanabilen anoreksiya nervoza da kişi çok şişman olduğunu düşünerek çok düşük kalorili diyetler uygulamaya başlar. Önceleri iştah kontrol altına alınabilirken ilerleyen süreçte iştah tamamen kaybolur ve vücut hastalık derecesinde zayıflar.
Anoreksiya hastalarının normal kiloya dönmesi için tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulabilir. Tıbbi tedavi, çok ağır vakalarda uygulanabilir. Bunun dışında konuşma terapisi, öz saygı ve davranış değişiklikleri konusunda yardımcı olabilir.
Anoreksiya Neden Olur?
Anoreksiya nervozanın kendine özgü bir nedeni yoktur. Ergenlik döneminde görülen bir hastalık olan anoreksiyanın gençlerin ergenlik değişimlerine uyum sağlamada karşılaştığı gülüklerden dolayı ortaya çıktığı söylenebilir. Çevresel, psikolojik ve biyolojik faktörlerin bir araya gelmesi sonucu ilerleyen anoreksiya, tedavi edilmediğinde hastanın hayatını kaybetmesine neden olabilir.
Anoreksiya hastalığına yol açan faktörler şöyle açıklanabilir:
Biyolojik nedenler
Anoreksiya nervoza hastaları genellikle duyarlı, azimli ve mükemmeliyetçi kişiliğe sahiptir. Genetik yatkınlığı olduğuna dair kesinleşmiş çalışmalar olmamasına rağmen ailesinde anoreksiya hikâyesi olanlarda hastalığın görülme riski yüksek olabilir.
Psikolojik nedenler
Bebeklik ve çocukluk dönemindeki yanlış beslenme davranışları ilerleyen dönemlerde anoreksiya gelişimi için risk yaratabilir. Utangaç, depresif, boyun eğen, obsesif kompülsif kişilik bozukluğuna sahip gençlerde hastalık daha sık görülür. Ebeveynleri ile arasında sevgi bağı düşük olanlarda ve geçmişte cinsel istismara uğramış kadınlarda da anoreksiya nervoza görülme riski yüksektir.
Çevresel faktörler
Moda dünyasında zayıf vücudun popüler olması özelikle ergenlik dönemindeki gençleri olumsuz etkiler. Zayıf bir bedene sahip olmak amacıyla gençler diyet yapmaya başlar ve ince görünmek konusunda takıntılı bir ruh haline bürünür. Dansçılar, balerinler, mankenler, jokeyler iş yaşamlarındaki rekabetten ve beklentilerden dolayı sürekli kilolarını korumak zorundadır. Bu meslek grubundakilerde yeme bozuklukları görülme riski yüksektir.
Anoreksiya Nervoza Belirtileri Nelerdir?
Yemek yemeyi reddetmek, aç kalarak veya yoğun egzersiz yaparak mevcut kiloyu korumaya çalışmak, kilo alma korkusu ve açlığa rağmen açlığın inkar edilmesi, anoreksiyanın yaygın belirtileri arasında yer alır.
Anoreksiya nervoza genellikle şu belirtileri içerir:
- Anoreksiya hastaları yemek yemeyi reddeder
- Aç kalarak veya yoğun egzersizle mevcut kiloyu korumaya çalışır
- Kilo alma korkusu yaşarlar
- Açlığa rağmen açlık durumunu inkar ederler
- Çok sınırlı bir diyet programları vardır
- Sürekli tartılma ihtiyacı hissederler
- Yemekten sonra kusma görülebilir
- Diüretik ya da müshil ilaçlarıyla besinleri atmaya çalışabilir
- Tuvalette uzun zamanlar geçirebilirler
Anoreksiya Nervoza Tanısı
Ciddi oranda vücut ağırlığı kaybedilmesine yol açan anoreksiya nervozanın tanısında ağırlık kaybına neden olan başka bir hastalın varlığına dikkat etmek gerekir. Kilo kaybına ek olarak hastalarda miza dalgalanmaları, cinsel istek kaybı, düşük benlik saygısı, içe dönüklük, obsesyon, sosyal fobi ve depresyon gibi psikiyatrik belirtiler de gözlenir. Soğuğa karşı hassasiyet, tansiyon düşüklüğü kabızlık , mide boşalmasında yavaşlama, nabız düşüklüğü anoreksiya nervozanın teşhisine yardımcı bulgulardır. Kusma ve idrar söktürücü ila kullanımına bağlı olarak gelişen potasyum düşüklüğü, kalpte ritim bozukluklarına yol açar. Ayrıca kanda lökositlerde azalma ve kansızlığa rastlanabilir. Kilo kaybına bağlı olarak adet düzensizlikleri ve hatta adetten kesilme gibi klinik bulgulara ek olarak kemik yoğunluğunda azalma ve düşük östrojen seviyesi nedeniyle gelişen kemik erimesi gözlenebilir. Tıkanırcasına yemek yiyerek kusma eylemini gerekleştirmeye yönelik davranışlar mide genişlemesine ve mide yırtılmasına neden olabilir. Hastanın klinik ve psikolojik bulguları değerlendirilerek anoreksiya nervoza tanısı konabilir.
Anoreksiya Nervoza Tedavisi
Anoreksiya vakalarında eğer kişi ciddi bir kilo kaybı yaşadıysa, ciddi problem riskine karşı hastanede kontrol altında tutulmalı, tıbbi tedavi uygulanmalı ve hastaya besin takviyesi yapılmalıdır. Anoreksiya nervozanın tedavisi uzman bir psikiyatrist, diyetisyen, psikolog, ortopedi, endokrinoloji, fizyoterapist, hemşire gibi sağlık personelinin katkısıyla oluşturulan ekip çalışması gerektirir. Hastanın ve ailesinin tedaviye katılımı tedavinin başarısı açısından oldukça önemlidir. Hastanın uygun bir beden ağırlığa gelmesinin fiziken ve ruhen etkileri açıkça anlatılabilmelidir. Hastanın ikna edilmesi ve hastalığının etkilerini fark etmesi sağlanmalıdır. Hasta olması gereken vücut ağırlığının %30’unu kaybetmişse genellikle tedavi için hastaneye yatırılır ve kilo alımı kontrol altında tutulur. Bireyin kimlik duygusunu ve öz saygısını geri kazanmasını sağlamak amacıyla psikoterapi seansları ailesi ile birlikte düzenlenebilir. Hasta istenilen ağırlığa geldiğinde hastaneden taburcu edilebilir ancak hastalığın nüksedebilme oranının yüksek olması nedeniyle sürekli kontrol altında tutulması önemlidir.
Anoreksiya Hakkında Sık Sorulan Sorular
Anoreksiya hastalığı ne demek?
Anoreksiya nervoza, kişinin bilinçli olarak besin ve enerji alımını kısıtlanmasıyla başlayan ve vücut ağırlığının belirgin şekilde düşük olmasına yol açan bir yeme bozukluğudur.
Anoreksiya nasıl anlaşılır?
Anoreksiya hastalığı genellikle besin tüketiminin oldukça azaltılması, ilerleyen vakalarda reddedilmesi, kilo vermek için ağır fiziksel egzersizler yapılması, kişinin açlığını reddetmesi ve dış görünüşe bağlı olarak sürekli tartılma ihtiyacı ile ortaya çıkar.
Anoreksiya kimlerde görülür?
Anoreksiya hastalığı her yaş ve cinsiyetten kişide görülebilir ancak yaygın olarak ergenlik dönemindeki genç kızlarda ortaya çıkar.
Anoreksiya için hangi doktora gidilir?
Anoreksiya hastası olduğu düşünülen kişi için öncelikle diyetisyen randevusu alınabilir ancak ciddi vakalarda kişinin hastaneye yatması gerekebilir.
Anoreksiya nervoza saç dökülmesi yapar mı?
Anoreksiya hastalığında kişiler oldukça yetersiz beslendiği için vücutta vitamin ve mineral eksikliğinin görülme riski yüksektir. Yetersiz beslenme sonucu ortaya çıkan demir ve protein eksikliği, saç dökülmesinin en sık rastlanılan besin kaynaklı sebeplerindendir. Yetersiz besin alımı neticesinde saçlarda dökülme, ince ve kırılgan tırnak anoreksiya hastalarında sık karşılaşılan durumlar arasındadır.
Anoreksiya nervoza ölümcül bir hastalık mıdır?
Anoreksiya hastalığı, tehlikeli psikolojik hastalıklar sınıfına girer. Serum albümin düzeyinin düşük olması ve beden kütle indeksinin (BKİ) 60. persentilin altında olması (BKİ ≤12) yeme ve beslenme bozukluklarına bağlı ani ölüm için en güçlü risk faktörleridir. Tedavi sonuçları değişken olmakla birlikte, anoreksiya nervozada mortalite oranı yüksektir. Nispeten kötü gidişli bir tablo olan anoreksiya nervozada iyileşme ve devam eden iyilik hali hastaların yalnızca %50- 60’ında sağlanabilmektedir.
