İSTANBUL (AA) – Türk müziğine “Anlasana”, “Bazen Neşe Bazen Keder”, “Yazık Oldu Yarınlara” ve “Yemyeşil Bir Deniz” gibi çok sayıda önemli eseri miras bırakan sanatçı İlhan İrem, vefatının 3’üncü yılında anılıyor.
Asıl adı İlhan Aldatmaz olan sanatçı, Bursa’da Nahid Bey ile Mesude Hanım’ın oğlu olarak, 1 Nisan 1955’te dünyaya geldi.
Ortaokulda solfej ve şan dersleri almaya başlayan sanatçının müzik hayatına girmesi, 1969’da üst dönemler tarafından okul orkestrasına solist olarak seçilmesiyle oldu.
İlhan İrem’in üyesi olduğu Meltemler Orkestrası, 1970’te Milliyet gazetesinin düzenlediği Liselerarası Müzik Yarışması’nda Marmara bölgesi birinciliği kazandı.
Bu dönemde İstanbul’daki pek çok profesyonel müzik grubundan teklif alan sanatçı, 1972’ye kadar Bursa’da kalmayı tercih etti.
İrem, verdiği bir röportajda, o yıllara dair şunları anlatmıştı:
“Daha ortaokul yıllarında ailemden ayrı, bir çatı katında tek başıma yaşıyordum. Asla okul kıyafetleri giymedim ve bu her dönemde sorun oldu. Okula gidip gitmemek, okul yerine sinemaya, diskoya gitmek tamamen benim kararlarımla sürüyordu. Çocukluğumu 2 cümleyle özetlersem, olağanüstü bir düş, sonsuz bir özgürlük. Dünyanın bütün zamanlarının en özgür çocuklarından biriydim diyebilirim.”
İkinci 45’liğiyle başarıyı yakaladı
Sanat hayatında 1970’li yılları “romantik dönem” olarak adlandıran İrem, bu dönemde single plaklar ve romantik hit parçalar üretti.
İlhan İrem, 1973’te kendi imkanları ile yaptığı ilk 45’liği “Birleşsin Bütün Eller-Bazen Neşe Bazen Keder” ile beklediği başarıyı yakalayamadı.
Plak firmasının, bestelerini başka sanatçılara söyletme isteğini geri çeviren başarılı sanatçı, ikinci 45’liği “Yazık Oldu Yarınlara-Haydi Sil Gözlerini” ile bir anda Türkiye’deki en popüler şarkıcılardan biri oldu.
İrem 1975’te yayınlanan üçüncü 45’liği “Anlasana” ile başarısını perçinledi.
1980’lerde senfonik rock müziğine geçiş yaptı
Başarılı müzisyen, 1979’da yayımlanan senfonik yapıdaki “Sevgiliye” adlı uzunçalar plağıyla akademik bir çalışma yaparak, müzik yaşamında yeni bir yola girdi.
“Sevgiliye” albümünde, kendi yazdığı sözler dışında, Nazım Hikmet’in şiiri “Hoşgeldin”i besteleyip seslendiren sanatçı, “Bir Yıldız” adlı bestesiyle 1979’da Eurovision Türkiye finaline kaldı ancak yarışamadan askerlik görevi nedeniyle diskalifiye oldu.
Yalnızca kendi yapıtlarını seslendirmeyi sürdüren, kendine özgü bir ekol oluşturan İrem, 1980’li yıllarda öykülerini besteleyerek kurguladığı uzun soluklu müzik yapıtlarıyla senfonik rock tarzında çalışmalara yöneldi.
İlhan İrem, vatani görevi sırasında yaptığı bestelerden oluşan “Bezgin” albümünü 1981’de yayımladı.
Yedi yıllık bir çalışmanın ürünü olan ve sanatçının kendisi tarafından “Rock senfonisi” olarak adlandırılan üçlemesi “Pencere” 1983’te, “Köprü” 1985’te, “Ve Ötesi” ise 1987’de yayımlandı.
Usta sanatçı, 1984’te Bulgaristan’da düzenlenen Altın Orfe Şarkı Yarışması’nda Türkiye’yi temsil etti ve Gazeteciler Özel Ödülü’nü kazandı.
“Doğanın, insanın, sevginin, sanatın çöküşünü izlemek acı verici”
İrem’in 1986’da sözlerini yazdığı “Halley” eseri, Melih Kibar tarafından bestelendi ve Türkiye’ye Eurovision Şarkı Yarışması’nda o yıla kadar alınan en iyi dereceyi getirdi.
Usta sanatçı 1990’lı yıllarda “İlhan-ı Aşk”, “Koridor” ve “Seni Seviyorum” albümlerini müzikseverlerin beğenisine sundu.
Bu dönemde siyah renkli kıyafetler giymeye başlayan İrem, toplum ve sanat ortamında hissettiğini söylediği duyarsızlığa karşı, sessiz direniş olarak popüler kültürden tamamen çekildi ve 1992-2006’da konserlerine ara verdi.
Sanatçı bu döneme ilişkin yaptığı bir açıklamada şunları söylemişti:
“Makas değiştirip 1980’li yıllar boyunca senfonik rock tarzında çalışmalara yöneldim. Daha az da olsa, o yıllarda gazetelerde, radyo ve televizyonlarda yer almayı sürdürüyordum. Ancak 1990’larda gelen çok daha büyük ucuzluk ve duyarsızlık dalgası ile popüler kültür vitrinlerinden tamamen çekilmeye karar verdim. Yaklaşık 20 yıldır bu kararımı uyguluyorum. Sadece fizik olarak yokum. Yayınlamayı sürdürdüğüm albümlerimle kalabalık bir dinleyici kitlesi bir şekilde buluşuyor. Doğanın, insanın, sevginin, sanatın çöküşünü izlemek acı verici. Dünyanın ölümünü görmemek için yaşarken kendimi öldürdüm ve başka bir boyutta yeniden doğdum.”
Hikaye, deneme ve şiirlerinin yer aldığı 5 kitabı yayımlanan İrem, soyut resim çalışmaları da yaptı ve Bursa, Ankara, Antalya, Kuşadası, Dikili, İstanbul, Gölcük ve İzmir’de kişisel resim sergileri açtı.
İlhan İrem 2006’da “Cennet İlahileri”, 2008’de çocuklar için hazırladığı “Tozpembe/Progressive Çocuk Şarkıları” albümlerini dinleyiciyle buluşturdu.
Eserleriyle, çok sayıda önemli ödülün sahibi oldu
Hayranları tarafından “çağdaş bir ozan” olarak görülen İrem, sanat yaşamı boyunca 6 kez Altın Plak olmak üzere birçok önemli ödüle değer görüldü.
Aralarında Hey ve Ses’in de bulunduğu çeşitli dergi, gazete ve kurumlar tarafından pek çok kez “Yılın Erkek Sanatçısı” ve “Yılın Sanatçısı” ödüllerine layık görülen İrem’in birçok şarkısı ve albümü de “Yılın Şarkısı/Yılın Albümü” seçildi.
İrem, bir konserinde tanıştığı hayranı Hansu İrem ile 1 Ekim 1991’de evlendi.
Türk pop müziğinin usta isimlerinden İlhan İrem, böbrek yetmezliği nedeniyle 66 yaşında 28 Temmuz 2022’de vefat etti.
Sanatçı, “İlhan İrem 1973-1976, Sevgiliye, Bezgin, Pencere, Köprü, Ve Ötesi, Dünden Yarına, Uçun Kuşlar Uçun, Pencere… Köprü… Ve Ötesi…, İlhan-ı Aşk, Koridor, Romans, Sevgililer Günü The Best Of İlhan İrem 1, Aşk İksiri & Cadı Ağacı The Best Of İlhan İrem 2, Hayat Öpücüğü The Best Of İlhan İrem / 3, Bezginin Gizli Mektupları, Uçuk Mavi Pencere, Bulutlara Köprü, Düşler ve Ötesi, Seni Seviyorum, Bir Meleğe Aşık Oldum / The Best Of İlhan İrem/ 4, Işık ve Sevgiyle 30 Yıl, Cennet İlahileri ile Tozpembe/Progressive Çocuk Şarkıları” albümlerine imza attı.
İrem ayrıca “Pencere… Köprü… Ve Ötesi…” adlı öykü, “Uzaklarda Biri Var”, “Delirium” ve “Millenium/Sanalizasyon Fareleri, Yarasalar ve Diğerleri” isimli deneme, “Katastrof” ve “Siyah Kuğunun Şarkısı” adlı şiir kitaplarına imza attı.
Muhabir: Ümit Aksoy
