BRÜKSEL (AA) – Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenen “Avrupa Bölgeler ve Şehirler Haftası” kapsamında Avrupa Komitesi’nin “Avrupa Bölgeleri ve Şehirlerinin Durumu 2025” raporu yayımlandı.
Raporda, enerji dönüşümünün kalbinde yer alan bölgelerin ekonomik ve sosyal direnç kapasitesine dair bulgulara yer verildi.
Buna göre, 47 milyon Avrupalı evini hala yeterince ısıtamıyor ve bölgede enerji yoksulluğu son 5 yılda keskin biçimde arttı. Raporda, özellikle kırsal ve düşük gelirli kesimlerde enerji maliyetlerinin “sosyal kriz” seviyesine ulaştığı belirtildi.
Rapora göre, AB’deki iklim değişimine önlem için atılan adımların yüzde 70’i, iklim uyum politikalarının ise yüzde 90’ı doğrudan bölgeler ve belediyeler tarafından yürütülüyor. Ancak 2028-2034 bütçe döneminde AB fonlarının ulusal düzeyde merkezileştirilmesi planı, yerel yönetimlerin yetkisini zayıflatma riski taşıyor. Bu durum, “enerji ve iklim politikalarının sahadaki uygulanabilirliğini tehlikeye atabilir” uyarısıyla raporda özellikle vurgulandı.
Raporda, Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) verilerine dayanan tahminlere yer verilerek, 2030’a kadar küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 5 bin 500 gigavat artması beklendiği kaydedildi.
AB’de ise bu dönüşümün büyük kısmının kent ve bölge yönetimlerinin elinde olduğu ifade edildi. Fakat yatırım ve bürokrasi dengesizliği nedeniyle doğu ve güney Avrupa’daki birçok bölgenin “elektrik şebekesi modernizasyonu, enerji depolama ve nitelikli iş gücü eksikliğiyle” boğuştuğuna dikkat çekildi.
“Adil geçiş” vurgusu
Raporda, enerji dönüşümünün yalnızca teknik bir geçiş süreci değil, toplumsal etkileri de olan bir “adil geçiş” meselesi olduğu vurgulandı.
Enerji yoksulluğunun Avrupa genelinde yapısal bir sosyal sorun haline geldiği belirtilen raporda, AB’de hanelerin yüzde 10’undan fazlasının, gelirlerinin yüzde 40’ını konut giderlerine ayırmak zorunda kaldığı bilgisi paylaşıldı.
Yerel yönetimlerin isteklerinin de belirtildiği raporda, yenilenebilir enerji projelerinde izin süreçlerinin dijitalleştirilip hızlandırılması, kırsal alanlarda enerji ajansları kurulması ve teknik personel desteği sağlanması, “temiz geçiş” kavramının yeniden “adil geçiş” çerçevesine oturtulması çağrısında bulunuldu.
Simgesel örnekler
Raporda, Fransa’nın Occitania bölgesinde 1 milyar avroluk “hidrojen koridoru” yatırımı ve İspanya’nın Andalucia bölgesinde ise geri dönüştürülmüş atık sularla tarım sulama ihtiyacının yarısının karşılanması gibi projeler, yerel dönüşümün Avrupa genelindeki potansiyeline örnek gösterildi.
Ancak, yeşil geçiş için mevcut finansman seviyelerinin yetersiz kaldığı ve bölgesel kapasitenin güçlendirilmesi gerektiği öne sürüldü.
Rapor, Avrupa’nın enerji dönüşümünde en kırılgan halkasının “yerel kapasite” olduğunu ortaya koydu. İklim nötr hedeflerine ulaşmanın yalnızca Brüksel’in değil, belediyelerin ve bölgesel ajansların ellerinin güçlenmesiyle mümkün olacağı ifade edildi.
Muhabir: Murat Temizer
