İSTANBUL (AA) – Proje, yalnızca bir tadilat değil, tarihi dokunun, manevi ve kültürel mirasın geleceğe taşınması anlamına geliyor. Yapıların yanında yer alan tarihi bölgedeki kamu alanları da restore edilerek ibadet alanı ve ziyaret yeri olarak kültürel hafıza adına yeniden topluma kazandırılıyor.
Belediye, “kayıp kent hafızasını” yeniden inşa etme vizyonuyla ilçede kaybolmuş veya harabeye dönmüş 20’den fazla cami ve mescit için çalışmalarını sürdürüyor. Çalışmalar kapsamında bilim ve koruma kurulu kararlarıyla rölöve, restitüsyon ve rekonstrüksiyon gibi adımlar izleniyor.
“Fatih’te 12 bin kültürel miras eserimiz var”
Fatih Belediye Başkanı Ergün Turan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Fatih’in tarih boyunca Türk İslam medeniyetinin en müstesna anıt ve şaheserleriyle diğer kültürel miras eserlerine sahip çok özel bir bölge olduğunu söyledi.
Fatih’te 12 bin tescilli somut kültürel miras eserinin yer aldığını aktaran Turan, “Bunların bir kısmı Topkapı Sarayı, Ayasofya, Sultanahmet ve Beyazıt Camisi gibi büyük eserler. Bir kısmı bazen sokağın ortasında gördüğünüz bir çeşme, bazen bir medrese, bir sıbyan mektebi, bazen Balat’ta, Yedikule’de bir ahşap, kagir bina. Böyle 12 bin kültürel miras eserimiz var.” diye konuştu.
Turan, yıllar içerisinde birçok cami ve çeşmenin Fatih’te kaybolduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Tarihi haritalarımızda, Ekrem Hakkı Ayverdi haritalarında mevcut olan kayıp camilerimiz var. Bunlar tarih içerisinde depremler, yangınlar vesilesiyle yıkılmış, yok olmuş. Yine maalesef 1950’li yıllarda Vatan Caddesi, Atatürk Bulvarı açılırken yol üstü, yol kenarlarındaki camilerin bir kısmı da kaybolmuş. Biz de bunları tekrar ihya ediyoruz. Bunların birçoğunun fotoğrafı var ve aslına uygun olarak tekrar inşa ediyoruz. O dönemin inşa koşulları neyse ona göre inşa etmeye çalışıyoruz.”
“Kamu kaynağı kullanmadan bağışçılar kanalıyla bu camileri yaptırıyoruz”
Cami ihyalarını yaparken bir kamu kaynağı kullanmadıklarını belirten Turan, “Şu ana kadar 25 cami üzerinde proje çalışması yapıyoruz. Bu camilerin 6’sını tamamladık. Bunlardan birisi Yedikule Hisarı’nda, İstanbul’daki ilk mescitlerden Ebu’l Feth (Fethin Babası) Camisi. Yapımı 1460 yılı. Minaresi orijinaldi. Biz bu camiyi tekrar inşa ettik, hizmete açtık. Şu anda 5 ayrı noktada cami inşaatımız devam ediyor.” bilgisini verdi.
Ergün Turan, Fatih’te 357’ye yakın caminin olduğunu söyleyerek, şunları kaydetti:
“Fatih, tamamı sit alanı olan bir bölge. Camilerimizin hepsinin haritaları, paftaları, planları elimizde. Kamu kaynağı kullanmadan bağışçılar kanalıyla bu camileri yaptırıyoruz. Yedikule Hisarı’nda, İmrahor, Simkeş Mescidi’nde olduğu gibi şu anda ayağa kalkmış camileri, ecdada karşı yapılması gereken büyük bir sorumluluk olarak görüyorum. Bu cami alanlarımızın tamamı vakıf eserleridir. Bu eserler bu milletin malıdır. Biz bu eserleri sadece inşa etmiyoruz, aynı zamanda ihya ediyor, oraya bir hayat veriyor, asli fonksiyonuna uygun hale getiriyoruz. Son yüzyılda yapılmamış bir işi yapıyoruz. Bunun da heyecanını ben ve arkadaşlarım yaşıyoruz. Çok heyecanlı genç bir ekibimiz var.”
“Bugün itibarıyla 125 çeşmeden su akıttık”
Tamamlanması beklenen 3 projenin ellerinde olduğunu kaydeden Turan, “Şimdi ben ‘Atamızın, dedemizin canı için bir cami ihya etmek istiyorum.’ diyen birisi olursa, ona diyoruz ki, ‘Buyurun burada böyle bir cami var ve yaklaşık ederi budur.’ İsterse vatandaş tamamen Bilim ve Koruma Kurulu denetiminde bütün şartlara uyarak yapıyı yapıyor ya da belediye olarak biz yapıyoruz, onlar malzemelerini alıyor. Dolayısıyla da 3 camimiz hazır. Bağışçısı geldiğinde diğer projeleri de yapacağız.” ifadelerini kullandı.
Belediye Başkanı Turan, Türkiye’nin artık restorasyon, rekonstrüksiyon konusunda dünyanın önde gelen birkaç ülkesinden biri olduğunun altını çizerek, Fatih’te yapılan restorasyon çalışmalarının yurt dışında da ilgiyle takip edildiğini aktardı.
Fatih’te yüzyıllardır var olan çeşmeleri de ihya ettiklerini vurgulayan Turan, şu bilgileri verdi:
“Fatih’te 15 bin metrekarelik alanda 500 küsur çeşme var. Ecdat, bu toprakları nakış nakış işlemiş. Ben buradaki hiçbir eserin, bir çeşmenin, bir sıbyan mektebinin, medresenin, caminin hasbelkader bir yerde olduğu kanaatinde değilim. Bunların hepsi bir gergef gibi işlenmiş. Çeşmeler, burada çok önemli bir yer tutuyor. Maalesef çeşmelerimizin büyük bir çoğunluğu bakımsızdı, yok olmak üzereydi ve birçoğundan su akmıyordu. Bunların da her birisine çeşme deyip geçmeyin. Çeşmelerin de tek tek projelendirilmesi, koruma kurullarından geçirilmesi, tekrar restorasyonlarının yapılması büyük bir süreç. Birçok önemli karar alarak bugün itibarıyla 125 çeşmeden su akıttık. 200’e yakın çeşme bizim uhdemizde. Bizimkileri 1,5 yılda bitireceğiz. Vakıflar Genel Müdürlüğüne ve İstanbul Büyükşehir Belediyesine ait çeşmeler de var. Muhataplarımızla görüşüyoruz. En büyük hayalim, Fatih’te gezen birisi bu dönemde bütün bu ecdat yadigarı çeşmeleri boynu bükük, harap halde görmemesi.”
İhya çalışmaları hakkında
İnşa ve ihya çalışmalarında kararları istişare eden Bilim Kurulu üyeleri arasında Prof. Dr. Sait Başaran, Prof. Dr. Seden Acun Özgünler, Doç. Dr. Mehmet Selim Ökten, Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Vefa Çobanoğlu, yüksek mimar İhsan Sarı, sanat tarihçisi Hayri Fehmi Yılmaz ve mimar İbrahim Hakkı Yiğit yer alıyor.
Projede bugüne Arpa Emini Mescidi, Gureba Hüseyin Ağa Camcılar Mescidi, Hacı İlyas Camisi, Mevlanakapı Simkeş Sinan Ağa Camisi, Yedikule Hisarı Fatih Mescidi ve Yolgeçen Camisi’nin çalışması tamamlandı.
Bostanbaşı Abdullah Ağa Camisi (Cellad Camisi), Yenikapı Yalı Camisi, Yakupzade Yayla Mescidi, Voynuk Şücaeddin Camisi, Yedekçiler Mescidi ve Katip Sinan (Sinan Ağa) Mescidi’nin inşa süreci devam ediyor.
Bağışçıları belirlenen ve yakın zamanda inşasına başlanacak yapılar arasında Katip Muslihiddin (Uzuncaova) Mescidi, Halil Attar Camisi, Öküzce Hatip Mescidi, Camcı Ali Mescidi ve Deniz Abdal Camisi bulunuyor.
Projesi devam eden diğer cami ve tekkeler ise şöyle:
“Çırakçı Mescidi, Hacı Timur Mescidi, Nevbahar Camisi, Molla Gürani Simkeş Mescidi, Kemankeş Mustafa Paşa (Odalar) Camisi, Seyyid Ömer Camisi, Ebe Kadın Camisi, Hacı Hanife Camisi, Kandilli Güzel Camisi, Malkoç Süleyman Ağa Mescidi, Sinan Paşa Mescidi (Kızıl Mescid), Şehremini Camisi, Şeyh Murat Mescidi, Mehmet Ağa Tekkesi/Ali Çavuş Mescidi, Aydınoğlu Tekkesi ve Haziresi- Ünsi Hasan Efendi Türbesi, Hakikizade Tekkesi, Karabulak Tekkesi, Peyk Dede Tekkesi ve Şeyh Gavsizade Tekkesi.”
Muhabir: Aişe Hümeyra Akgün
