ANKARA (AA) – Güç alanında düzenlemeler içeren ve 11 Mayıs’ta yürürlüğe giren Maden Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, denizler, baraj gölleri, yapay göller ve alışılmış göllerin Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığınca yenilenebilir güç kaynak alanı olarak ilan edilen alanlarında imar planı yapılmaksızın yenilenebilir güç üretim santralleri kurulabilmesine imkan sağlıyor.
Söz konusu alanlarda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne yahut sulama birliklerine ilişkin ziraî sulama emelli tesislerin elektrik gereksinimlerini karşılamak hedefiyle yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim tesisi de kurulabiliyor.
Yüzer güneş gücü santralleri (GES), saha tipi güneş gücü santralleri kurulumunda yaşanan zorlukları avantaja çevirerek kullanıcılara kolaylık sağlıyor. Yüzer GES’lerin alt tarafında bulunan suyun bu santrallerin periyodik olarak soğumasına yardımcı olması panel verimliliğini artırıyor.
Karasal GES’lere nazaran yüzde 10 daha verimli çalışan yüzer GES’ler, atıl durumdaki rezervuar yüzey alanlarının değerlendirilmesini ve iktisada kazandırılmasını sağlıyor. Yüzer GES’ler içme suyu niyetli barajlar haricinde tüm baraj rezervuarlarında kurulabiliyor.
Türkiye’de içme suyu hedefi taşımayan işletme halindeki 944 baraj, 5 bin 300 kilometrekare üzere çok geniş bir rezervuar yüzey alanına sahip bulunuyor.
Bu yüzey alanının yüzde 10’unda yüzer GES konseyimi yapılması durumunda, 53 bin megavat kurulu güçle yıllık 79 milyar 500 milyon kilovatsaat elektrik gücü üretimi yapılabileceği öngörülüyor. Bu da Türkiye’nin elektrik gücü gereksiniminin yaklaşık dörtte birine karşılık geliyor.
Yüzer GES’ler sayesinde buharlaşması önlenerek tasarruf edilecek su ölçüsünün ise yıllık 540 milyon metreküp seviyesinde olacağı varsayım ediliyor. Kelam konusu tesisler sayesinde atmosfere salınacak karbondioksit ölçüsünün da 51 milyon tondan fazla azaltılacağı hesaplanıyor.
Türkiye’de bulunan göl ve göletler de dahil edildiğinde yüzer GES potansiyelinin tabir edilen bu ölçülerin çok daha üstüne çıkacağı kestirim ediliyor.
“Türkiye’de yaklaşık 80 gigavatlık yüzer GES potansiyeli var”
Güneydoğu Güç Araştırmaları Derneği (GEADER) Başkanı Ömer Çelebi, Türkiye’nin yüzer GES potansiyeli açısından yeterli bir pozisyonda bulunduğuna işaret ederek, “Yüzer GES’ler, Türkiye’nin yenilenebilir güç siyasetlerinde ve yeşil dönüşümünde yeni bir periyodu başlatacak, tıpkı vakitte Türkiye’nin ulusal güç siyasetlerine değerli katkı sunacak.” dedi.
Yüzer GES’lerin son yıllarda global seviyede yaygınlaştığına işaret eden Çelebi, Türkiye’de içme-kullanma suyu temin edilen rezervuarlar ve sulak alanlar ile kıyı kanunu kapsamında kalan kıyı ve kıyı şeritleri hariç deniz, baraj ve göletlerde santral kurulabilecek yaklaşık 80 gigavatlık yüzer GES potansiyeli bulunduğunu bildirdi.
Karasal GES’lerde sıcaklık artışının güç üretiminde kayıp oranını artırdığına dikkati çeken Çelebi, şunları kaydetti:
“Yüzer GES uygulamalarında su, fotovoltaik hücrelerde doğal soğutma yaparak güç verimliliğine katkı sunacak. Ayrıyeten, yüzer GES’lerde toz ve kirlenme oranının çok düşük olması güç üretiminde verimliliğe kıymetli yarar sağlayacak. Bu santraller, tıpkı vakitte hidroelektrik santrali üzerinde kurulduğu için hidrolik sisteme yardımcı kaynak olarak kıymetli katkı sunacak. Gün içerisinde elektriğin ağır tüketildiği saatlerde, yüzer GES’lerden elektrik üretimi hidroelektrik gücünden tasarruf sağlayabilecek.”
Çelebi, yüzer panellerin hidroelektrik santraller için hibrit tahliller sunduğunu ve baraj suyu üzerindeki güç üreten güneş panellerinin, suyun buharlaşma oranını da azaltacağını belirterek, “Bu hibrit sistemler, yalnızca güç üretimini artırmakla kalmayacak, birebir vakitte su kaybını da azaltarak su idaresine katkıda bulunacak.” diye konuştu.
Türkiye’de yüzer GES’lerin kurulması için en uygun bölgelerin ışınım oranı ve güneşlenme mühleti en yüksek yerler olduğuna işaret eden Çelebi, “Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Türkiye genelinde ışınım ve güneşlenme mühleti bakımından üst seviye düzeydedir. Bu bölge ayrıyeten çok sayıda baraj ve göletin bulunması nedeniyle yatırım için ülkü bir pozisyondadır. Bu formda, verimli toprakların heba olması da engellenmiş olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Belediyeler de göllerde lisanssız yatırım yapabilecek”
Güneş Gücü Yatırımcıları Derneği (GÜNEŞDER) Başkanı Serdar Ekiz de 1 megavat pik kurulu gücündeki güneş gücü santralinin yaklaşık 9 bin metrekarelik yüzey alanına kurulacağı varsayıldığında, Türkiye’deki yüzer GES potansiyelinin çok büyük olduğunu söz etti.
Ekiz, kelam konusu kanunla belediyelerin göllerde lisanssız yatırım yapabileceğini vurgulayarak, “Belediyelerin bu haktan yararlanması çok değerli. Birçok belediyemizin sonlarında sulama gayeli göller mevcut. Denizli merkezinde sulama hedefli büyük bir göl bulunmakta. Hem buharlaşmanın önüne geçilmesi hem de güç iletimindeki kayıplar açısından büyük bir fırsat. Kesim olarak yeni bir alan olacağından kuşkumuz yok.” tabirlerini kullandı.
Lisanssız elektrik üretiminde güneş gücünden üretimin hissesinin yüzde 90’lara ulaştığını belirten Ekiz, Türkiye’deki yüzer GES’lerin de bu sayısı artıracağını söyledi.
Ekiz, yüzer GES’lerin sabitleneceği alanda rüzgar tesirinin düzgün hesaplanması gerektiğine dikkati çekerek, “Özellikle şiddetli bir rüzgarda deforme olmadan bütünlüğünü kaybetmemelidir. Bu GES’ler, su yüzeyinde durabilme kabiliyeti olan ekipmanlarla kurulacağı için alt yapının çok dikkatli uygulanması gerekir.” değerlendirmesinde bulundu.
Muhabir: Gökçe Topbaş
