ANTARKTIKA (AA) – Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü
koordinasyonunda düzenlenen 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi devam
ediyor.
Sefer kapsamında, Piri Reis’in izinde
haritacılık alanında çalışmalarını sürdüren Harita Genel Müdürlüğü,
kampanya tipi yeni ölçüm istasyonları kurarak yersel jeodezik noktalarla
toplamış olduğu verilerle bölgenin tektonik hareketlerini izleyip
değerlendirdi.
Gemi seyrini sağlamak amacıyla
kritik öneme sahip olan batimetri çalışmaları kapsamında bu yıl ilk defa
Horseshoe Adası çevresinde bulunan Gaul Koyu’nda ölçümler
gerçekleştirildi.
Türk Deniz Kuvvetleri Seyir,
Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı ise ilk defa Horseshoe Adası
Gaul Koyu’nda yeni batimetri haritaları oluşturarak, bölgedeki deniz
yapısı hakkında önemli veriler topladı.
“İlk defa adanın kuzey ve kuzeydoğusundaki bölgelere gemiyle geçişler yapıldı”
AA
muhabirine değerlendirmelerde bulunan 9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi
Lideri Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu, Horseshoe Adası’nın dört bir
yanında birçok çalışmayı yürüttüklerini belirtti.
Yavaşoğlu,
“Bunlardan bir tanesi de Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesinin
yapmış olduğu deniz haritaları, yani batimetrik haritalar. Hidrografik
ölçmeler, batimetrik haritalar bizim adamız için gemimizin seyri ve
yapılacak olan lojistik faaliyetlerin yolcu transferleri için çok
önemli. Bu sene ilk defa adanın kuzey ve kuzeydoğusundaki bölgelere
gemiyle geçişler ve aynı zamanda hidrografik ölçmeler yapıldı.” diye
konuştu.
Birçok yerde ve bu bölgede eski
haritalar üzerinde farklılıklar bulunduğunu anlatan Yavaşoğlu, bu
farklılıkların çözümünü, doğru verilerini elde ettiklerini kaydetti.
Yavaşoğlu,
“Bunlar daha sonra haritaya dönüşecek ve bu bölgedeki seyir olanakları
daha güvenli hale gelecek, yapılacak olan lojistik faaliyetler ve
transferler çok daha kolay, emniyetli hale gelmiş olacak. Bu sene ilk
defa Gaol Koyun’a da ölçümler için girildi ve ölçümleri tamamlandı.
Hidrografik veriler toplandı ve ayrıca gemiyle de geçiş sağlanarak bu
bölgede demirleme olanağı tanındı.” ifadelerini kullandı.
Daha
önce hiçbir gemi ve ölçme ekipmanının Gaul Koyu’na sokulmadığının ve
bölgeden veri toplanılmadığının altını çizen Yavaşoğlu, şöyle devam
etti:
“Kaptanın kararıyla Horseshoe Adası’nın
kuzeydoğusunda bulunan Gaul Koyu’na gemiyle giriş için ilk önce ön
profil verilerini botumuzla topladık. Köprü üstünde heyecanla geçiş
sırasındaki o gemi için uygun geçiş tünellerdeki derinlikleri takip
ettik. Sonar cihazında 50 metreleri görerek ve önümüzde hidrografik
botumuzun bize sağlamış olduğu verilerle eşleştirerek o tünel üzerinden
Gaul Koyu’na giriş sağlandı. Bu an inanılmaz heyecanlı bir andı. Hepimiz
büyük bir heyecanla kaptanla birlikte köprü üstünde bu durumu takip
ettik.
Bir diğer önemli çalışma HGM tarafından
adanın dört bir tarafına jeodinamik çalışmalar için istasyonlar tesis
edilmesi. Son istasyon Dismal ile Horseshoe Adası’nın arasında bir küçük
adada tesis edildi ve ölçmeler çoğaltılarak devam ediyor. Böylece bu
bölgede var olan fayların, volkanik ve sismolojik etkilerin deformasyon
üretme potansiyellerine, hepsine birlikte bakmış oluyoruz. Bu veriler,
bize hem bu bölgenin sismik risk haritasını ortaya koyarken, ne kadar
hızla bu deformasyonların değiştiğini de söylemiş oluyor.”
“Gözlemlerde uzayda bulunan uydulardan konum bilgileri toplamaktayız”
HGM
Yersel Uygulama Subayı Mühendis Üsteğmen Abdullah Kellevezir de
2020’den itibaren Antarktika’da düzenlenen bilimsel seferlere HGM olarak
katılım sağladıklarını söyledi.
Kellevezir, “Bu
seferlerde GNSS gözlemleri ve Horshoe Adası’na 2020’de tesis etmiş
olduğumuz 5 adet yersel jeolojik noktada GPS gözlemleri yapmaktayız. Bu
gözlemlerde uzayda bulunan uydulardan konum bilgileri toplamaktayız ve
bu toplamış olduğumuz verileri bilimsel yazılımlarla birlikte
dengelemelerini yaparak bu noktaların hassas konumlarını elde ediyoruz.”
dedi.
Bu yıl yapmış oldukları çalışmalarda,
jeodizik olarak kaymaya sebebiyet verecek bir noktaya alternatif nokta
tesis ettiklerini anlatan Kellevezir, “Ayrıca yine Türk Bilim Kampı’nın
bulunmuş olduğu konuma yaklaşık iki kilometre uzaklıktaki kayalık bir
adaya yeni bir nokta tesis ettik. Bu noktalarda elde etmiş olduğumuz
verilerle adanın teknolojik hareketlerini ve deformasyonunu
izlemekteyiz.” ifadelerini kullandı.
“Piri Reis haritası bizim için önem arz ediyor”
Hrk.
Asb. Üstçavuş Ömer Faruk Topkaya da 2018’den beri Türk Deniz Kuvvetleri
Seyir, Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığında görev yaptığını
ve seferde bulunma amacının bilgi ve tecrübesinin Türkiye’nin araştırma
faaliyetlerine destek vermek olduğunu dile getirdi.
Topkaya,
“Benim buradaki görevim Horseshoe Adası çevresinde üç boyutlu yüksek
çözünürlüklü batimetrik verileri toplamaktır. Bu işlem neticesinde deniz
haritalarına kaynak teşkil edecek derinlikleri ve deniz tabanının
yapısını anlamış oluyoruz. Bu sayede Seyir, Hidrografi ve Oşinografi
Dairesi Başkanlığı tarafından üretilecek daha güncel ve yüksek doğruluğa
sahip haritalar ile Antarktika’da emniyetli seyre katkı sağlayarak
bilimsel araştırmalara emin şekilde devam edilmesini sağlıyoruz.” diye
konuştu.
Kullandıkları uydu antenleriyle dünya
üzerinde yatay ve dikey eksende bulundukları mevkii tespit ettiklerinin
bilgisini paylaşan Topkaya, deniz suyu içerisinde çalışan “Çok Bimli
İskandil” sistemi verisi ile bir zincir haline getirdiklerini anlattı.
Topkaya,
“Sonrasında ise anlık deniz suyu yükseklik verisi ile bu ölçümleri
harmanlayarak gerçek zamanlı harita derinliğine ulaşıyoruz. Oşinografik
ölçümler ise Çok Bimli İskandil verisini anlamlandırmamıza yardımcı
oluyor. Ses hızı ölçümleri ile suyun iletkenliği, sıcaklığı ve basıncı
gibi özellikleri ortaya çıkararak matematiksel modellemeye dahil ediyor,
ölçümlerin doğruluğuna katkı sağlıyoruz. Oşinografik veriler aynı
zamanda iklim değişikliğine dönük etkileri anlamlandırmamıza yardımcı
oluyor.” dedi.
Antarktika’da bulunmasının görev
ve sorumluluğunun bilincinde olduğunu ifade eden Topkaya, “Vatanını
seven her Türk evladı gibi bize yapılan yatırımın ve yaratılan
imkanların hakkını vermek için var gücümüzle çalışıyoruz. Ben de
ülkemizi, Türk Silahlı Kuvvetlerini ve Seyir, Hidrografi ve Oşinografi
Dairesini en iyi şekilde temsil edebilmek için çalışıyorum. Ayrıca bu
vizyonumuz için Türk Denizcileri olarak tarihten aldığımız bir mirasımız
da mevcut.” ifadelerini kullandı.
Topkaya,
1513’te Piri Reis tarafından çizilen dünya haritasının Antarktika’ya en
yakın kara parçası olan Güney Amerika kıyılarını göstermekte olduğunu
anımsattı.
Piri Reis haritasının kendileri için
önem arz ettiğine dikkati çeken Topkaya, “Ne mutlu bize ki Piri Reis’ten
yaklaşık 500 yıl sonra benden önceki arkadaşlarımın bugün benim yapmış
olduğum faaliyetlere benzer çalışmaları neticesinde Seyir, Hidrografi ve
Oşinografi Dairesi olarak yeniden Antarktika bölgesine ait seyir
haritası üretmiş bulunuyoruz. Ülkemizin emniyetli seyir ve lojistik
faaliyetleri yapması adına buradaki çalışmalarımızı desteklemeye yönelik
ortaya ürün koymak bizim için büyük bir gurur kaynağı.” görüşlerini
kaydetti.
Topkaya, yürüttükleri çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi:
“Gaul
üzerinde ve Gaul Koyu etrafında yapılan ilk batimetrik çalışmayı biz
gerçekleştirdik. Gemimizi emniyetli bir şekilde bizim attığımız
noktalarla Gaul Koyu’nun içine kadar soktuk. Bir sonraki bilimsel
çalışmalarda ada etrafını dönmek yerine gemimiz direkt Gaul Koyu’na
demirleyerek bilimsel araştırma yapacak hocalarımıza, öğrencilerimize
daha yakından destek verme imkanına kavuşmuş oldu. Böyle bir adım
attığımız için de gerçekten gururluyuz.”
Muhabir: Şebnem Coşkun
