İSTANBUL (AA) – İranlı yetkililer, İsrail’in saldırılarında yalnızca askeri hedeflerin değil, aynı zamanda nükleer altyapının ve sivil alanların da doğrudan hedef alındığını vurguladı. Bu durumun bölgede gerilimi daha da artırabileceği uyarısı yapıldı.
Saldırıda hayatını kaybeden İranlı üst düzey komutanlar ve öz geçmişleri şöyle:
Tümgeneral Muhammed Bakıri
Tahran’da 1959 yılında doğan Muhammed Bakıri, İran Silahlı Kuvvetleri’nin en üst düzey komutanıydı. 1981 yılında Devrim Muhafızları’na katılarak askeri kariyerine başladı. İran-Irak Savaşı sırasında önce operasyonel sahada görev yaptı, ardından Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri’nin istihbarat operasyonlarından sorumlu oldu. Bu dönemde örgütün istihbarat yapısının temellerini atan isimlerden biri olarak öne çıktı.
Savaş sonrasında Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde çeşitli görevler üstlendi. 2007’de Hatemul Enbiya Merkezi Karargâhı’na yardımcı koordinatör olarak atandı. 2016 yılında Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkanlığı görevine getirildi ve ülkenin tüm askeri yapısını yöneten en yetkili kişi oldu.
Askeri hizmetleri nedeniyle ülkenin lideri Ali Hamaney tarafından onurlandırılan Bakıri, 13 Haziran 2025’te İsrail’in İran’a düzenlediği hava saldırılarında hayatını kaybetti. Ölümü, bölgedeki çatışmaların daha da tırmanmasına neden oldu.
İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami
İran Devrim Muhafızları Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami de İsrail’in İran’a yönelik saldırılarında hayatını kaybeden en üst düzey yetkililerden biri oldu. 65 yaşındaki Selami, İran’ın dış tehditlere karşı özellikle İsrail ve ABD’ye yönelik sert söylemleriyle tanınıyordu.
1980’de İran-Irak Savaşı sırasında Devrim Muhafızları’na katılan Selami, 2009’da komutan yardımcılığına, 2019’da ise kurumun başkomutanlığına getirildi. Görev süresi boyunca İran’ın askeri kapasitesini sürekli vurguladı ve ülkesinin “dünya gücü olma eşiğinde” olduğunu savundu.
Selami, özellikle İsrail karşıtı açıklamalarıyla dikkati çekti. 2019’da Suriye’deki İran hedeflerine yönelik saldırının ardından İsrail’i haritadan silme tehdidinde bulunmuştu. Nisan 2024’te İran’ın Şam’daki büyükelçiliğine düzenlenen saldırı sonrası da benzer ifadeler kullanarak “Siyonist rejimin cezalandırılacağını” dile getirmişti.
Saldırılardan yalnızca bir gün önce İran’ın her senaryoya karşı hazırlıklı olduğunu açıklayan Selami, “İran’ın savaş tecrübesine” dikkati çekmişti. Aynı zamanda, İran’ın nükleer ve askeri programlarına dahil olduğu gerekçesiyle uzun süredir BM Güvenlik Konseyi ve ABD yaptırımlarıyla karşı karşıyaydı.
Devrim Muhafızları’nın üst düzey komutanlarından biri olarak, İran lideri Hamaney’e doğrudan danışmanlık yapan önemli figürlerden biriydi.
Tümgeneral Gulam Ali Reşidi
Tümgeneral Gulam Ali Reşidi, İran Silahlı Kuvvetleri’nin önde gelen isimlerinden biri ve İran’ın en önemli askeri karargâhı olan Hatemul Enbiya Merkezi Karargâhı komutanıydı. 1953 yılında Huzistan Eyaleti’nin Dezful kentinde doğdu. 1979’daki devrim sonrası Devrim Muhafızları’na katıldı ve örgütün ilk yapılanmasında etkili oldu.
İran-Irak Savaşı sırasında Devrim Muhafızları’nın başlıca komutanlarından biri olarak görev yaptı. Savaş boyunca önemli operasyonların planlanmasında rol aldı ve askeri karar mekanizmalarının kilit üyeleri arasında yer aldı.
Reşidi, 17 yıl boyunca Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Başkan Yardımcılığı görevini yürüttü. 2016 yılında, lideri Ali Hamaney’in emriyle Hatemul Enbiya Merkezi Karargâhı’nın başına getirildi. Bu karargâh, İran’ın askeri operasyonlarının planlandığı ve koordine edildiği ana merkezdir.
Savunma doktrini geliştirme süreçlerinde de önemli bir rol oynayan Reşidi, kamuoyuna nadiren konuşsa da İran’ın askeri stratejisinde belirleyici bir figür olarak biliniyordu. Özellikle ABD ve İsrail gibi dış tehditlere karşı hazırlıklı olunması gerektiğini sıkça vurgulamıştı.
Tuğgeneral Emir Ali Hacızade
Tuğgeneral Emir Ali Hacızade, 2009 yılından bu yana İran Devrim Muhafızları Hava ve Uzay Kuvvetleri Komutanı olarak görev yapıyordu. 1962 yılında Tahran’da doğan Hacızade, İran-Irak Savaşı’nın başlamasının ardından Devrim Muhafızları’na katıldı ve savaş sırasında keskin nişancı olarak çeşitli operasyonlarda yer aldı.
Savaştan sonra hava kuvvetlerine geçen Hacızade, İran’ın balistik füze geliştirme programında aktif görev aldı. 2019 yılında İran’ın Hürmüz Boğazı yakınlarında bir Amerikan insansız hava aracını düşürmesinin ardından, ABD Hazine Bakanlığı tarafından yaptırım listesine alındı.
Uzun yıllar İran’ın savunma stratejilerinde etkin bir rol oynayan Hacızade, özellikle füze kapasitesinin geliştirilmesinde kilit isimlerden biri olarak öne çıktı.
Hacızade ile birlikte 8 general öldü
İsrail’in ülkeye yönelik son saldırılarında Devrim Muhafızları Hava ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade ile birlikte 8 general daha hayatını kaybetti.
İran devlet televizyonunun aktardığına göre, Devrim Muhafızları Ordusu tarafından yapılan yazılı açıklamada, Hacızade’nin öldüğü saldırının hedeflerinden birinin de ordu komuta kademesi olduğu belirtildi.
Açıklamada, İsrail saldırısında yaşamını yitiren generallerin isimleri şu şekilde sıralandı:
“Mahmud Bakıri, Davud Şeyhiyan, Muhammed Bakır Tahirpur, Mensur Seferpur, Mesud Tayyib, Hüsrev Hasani, Cevad Cursera ve Muhammed Ağacaferi.”
İranlı yetkililer, saldırıların yalnızca askeri altyapıyı değil, aynı zamanda üst düzey komutanları da hedef aldığını belirterek “bu durumun bölgesel gerilimi ciddi biçimde tırmandırabileceği” uyarısında bulundu.
Devrim Muhafızları İstihbarat Kurumu Başkanı Muhammed Kazımi
İsrail’in saldırılarında Devrim Muhafızları İstihbarat Kurumu Başkanı Muhammed Kazımi ve iki generalin de hayatını kaybettiği bildirildi.
İran devlet televizyonu 15 Haziran’da, İsrail’in saldırılarında Devrim Muhafızları İstihbarat Kurumu Başkanı Kazımi ile birlikte yardımcısı Hasan Muhakkik ve Muhsin Bakıri adlı iki generalin yaşamını yitirdiğini duyurdu.
ABD basını: Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani’nin öldürüldüğünü ileri sürdü
ABD basınına göre, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani de İsrail’in İran’da düzenlediği bir saldırıda hayatını kaybetti.
1957 doğumlu Tuğgeneral İsmail Kaani, 1997 yılında İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutan Yardımcılığına atandı. 2020 yılında ABD tarafından öldürülen Kasım Süleymani’nin yerine, Hamaney tarafından Kudüs Gücü Komutanı olarak görevlendirildi.
Ancak İran resmi makamlarından Kaani’nin öldüğüne dair henüz herhangi bir açıklama yapılmadı.
İsrail’in saldırılarında 9 nükleer bilim insanı yaşamını yitirdi
İran devlet televizyonu, İsrail’in son günlerde ülkenin farklı kentlerine düzenlediği saldırılarda şimdiye kadar toplam 9 nükleer bilim insanının hayatını kaybettiğini duyurdu.
Habere göre saldırılarda yaşamını yitiren bilim insanlarının isimleri şöyle:
“Abdulhamid Menuçehr, Ahmed Rıza Zülfikari, Emir Hüseyin Fıkhi, Ekber Motlabizade, Muhammed Mehdi Tehrançi, Feridun Abbasi, Ali Bekayi Kerimi, Mansur Asgeri ve Said Borci.”
İranlı yetkililer, İsrail’in saldırılarının yalnızca askeri hedefleri değil, aynı zamanda ülkenin bilimsel altyapısını da doğrudan hedef aldığını vurguladı.
Saldırıda hayatını kaybedenlerden Feridun Abbasi, İran’ın Atom Enerjisi Kurumu Başkanı olarak bir dönem görev yaptı. Abbasi, 2010’da İsrail’in suçlandığı suikast girişiminden yaralı kurtulmuştu.
Yaşamını yitiren diğer bilim insanlarından Muhammed Mehdi Tehrançi ise İslami Azad Üniversitesi Rektörlüğü görevini yürütüyordu.
İsrail’in İran’a şiddetli saldırılarıyla başlayan çatışma
İsrail, 13 Haziran’da İran’ın farklı kentlerindeki nükleer tesisler başta olmak üzere ordunun üst komuta kademesini de hedef olan geniş çaplı saldırılar düzenledi.
Saldırılarda bazı üst düzey komutanların yanı sıra nükleer bilim insanları ölürken, toplam sivil kaybı 224 olarak açıklandı.
İran ordusunun İsrail’e balistik füzelerle yaptığı misillemede 24 kişinin öldüğü, 500’den fazla kişinin yaralandığı aktarıldı.
Türkiye başta olmak üzere çok sayıda ülke İsrail’i kınadı.
Muhabir: Mehmet Nuri Uçar
