ANKARA (AA) – Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından en sıcak yıl olduğu doğrulanan 2024’ün ardından bu sene de küresel ortalama sıcaklıklar birçok bölgede rekor seviyelere ulaştı.
Kasım ayında yayımladığı raporda 2025’in kayıtlardaki en sıcak ikinci ya da üçüncü yıl olacağını bildiren WMO, olağanüstü sıcaklık eğilimlerinin bu yıl da devam ettiğini kaydetti.
WMO, küresel iklim tahminlerine göre, gelecek 5 yıl boyunca sıcaklıkların rekor seviyelerde veya bu yılki seviyelere yakın düzeylerde seyretmesinin beklendiğini bildirdi.
Eylül ayında yayımladığı “Küresel Su Kaynaklarının Durumu” başlıklı raporda, dünya genelinde su döngüsünün giderek daha düzensiz ve aşırı hale geldiğini vurgulayan WMO, bu döngünün “tufan ve kuraklık” arasında gidip geldiğine işaret etti.
Birleşmiş Milletler (BM) Su Ajansı (UN Water), yaklaşık 3,6 milyar insanın yılda en az bir ay suya yetersiz erişimle karşı karşıya kaldığını belirterek bu sayının 2050’ye kadar 5 milyarı aşmasının öngörüldüğünü aktardı.
Yıl boyunca görülen sıcaklık anormalliklerinin, atmosferdeki sera gazı yoğunluğunun tarihi seviyelere çıkmasıyla doğrudan bağlantılı olduğuna dikkati çeken uzmanlara göre, 2025’te görülen sıcaklık artışları, iklim krizinin artık yalnızca bir gelecek tehdidi olmadığını, günlük yaşamı doğrudan etkileyen bir gerçeklik haline getirdiğini ortaya koyuyor.
Uzmanlar, aşırı sıcakların doğrudan ölüm ve sağlık sorunlarına yol açmanın yanı sıra aynı zamanda tarım ürünlerinin zarar görmesi, su kaynaklarının azalması ve enerji talebinin artması gibi zincirleme krizlere de neden olduğunu vurguluyor.
Yaz boyu etkisini sürdüren sıcaklıklar rekor seviyelere ulaştı
Bugüne kadarki “en sıcak yıllardan biri” olarak kayıtlara geçen 2025 yılında yaz mevsimi pek çok ülkede mevsim normallerinin üzerinde seyrederek uzun süreli sıcak hava dalgalarına sahne oldu.
Dünyanın dört bir yanında etkili olan kavurucu sıcaklar nedeniyle binlerce kişi hayatını kaybederken çok sayıda kişi hastanelik oldu, ABD ve Avrupa’da orman yangınları meydana geldi. Aşırı sıcaklar, pek çok bölgede kuraklıkları da beraberinde getirdi.
Dünyada kayıtlardaki üçüncü en sıcak temmuz ayının yaşandığı bu yıl Avrupa’da ortalama kara sıcaklığı 21,1 dereceyle 1991-2020 dönem ortalamasının 1,3 derece üzerinde gerçekleşti ve kıta genelinde kayıtlardaki dördüncü en sıcak temmuz ayı oldu.
İngiltere’de 16,9 derece ortalama sıcaklıkla en sıcak haziran ayı yaşanırken, Birleşik Krallık genelinde ortalama sıcaklığın 15,2 derecede seyretmesiyle 1884’te başlayan ölçümlerden bu yana en sıcak ikinci haziran ayı kaydedildi.
Hollanda’da, haziran ayı sıcaklık değerlerinin son 124 yıldaki en yüksek ikinci sıcaklık değerleri olduğu belirtildi. 1 Temmuz’da ülkenin güneyindeki Gilze en Rijen bölgesinde öğle saatlerinde 35,7 derece olarak ölçülen sıcaklığın bugüne kadar yılın bu tarihlerinde ölçülen en yüksek sıcaklık değeri olduğu ifade edildi.
Finlandiya, Danimarka, İsveç ve Norveç’in dahil olduğu İskandinavya bölgesi, temmuzda Avrupa’da en belirgin ortalamanın üzerinde hava sıcaklıklarının görüldüğü bölge olurken sıcak hava dalgası koşulları, özellikle İsveç ve Finlandiya’yı etkisi altına aldı.
Meteoroloji Enstitüsü (AEMET), İspanya’da bugüne kadar kaydedilen en şiddetli sıcakların ağustosta yaşandığını bildirdi.
Avrupa sıcak hava dalgaları ve orman yangınlarıyla karşı karşıya kalırken Türkiye’nin Şırnak ilinin Silopi ilçesinde 25 Temmuz’da 50,5 dereceyle tüm zamanların sıcaklık rekoru kaydedildi.
Avrupa’da can kayıpları
2025 yılında etkili olan kavurucu sıcakların en yoğun hissedildiği bölgelerin başında Avrupa geldi.
Imperial College London ve London School of Hygiene&Tropical Medicine (Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu) uzmanları tarafından iklim modelleme yöntemi kullanılarak yapılan bir çalışmada, haziran-ağustos arasında Avrupa’nın 854 kentindeki ölümler incelendi.
Araştırma kapsamında, Avrupa genelinde yaz mevsiminde sıcaklığa bağlı ölen kişi sayısı yaklaşık 24 bin 400 olarak belirlendi. İklim değişikliğinin sıcaklıkların şiddetini artırmasının, ölüm sayısını yaklaşık 16 bin 500 artırdığı hesaplandı.
Araştırmaya göre, iklim değişikliği kaynaklı sıcaklık artışına bağlı en fazla ölüm 4 bin 597 kişi ile İtalya’da kayıtlara geçerken İspanya’da 2 bin 841, Almanya’da 1477, Fransa’da 1444, Birleşik Krallık’ta 1147 kişi aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybetti.
Şehir bazında en fazla ölüm 835 ile İtalya’nın başkenti Roma’da kaydedilirken bu kenti 630 ölümle Yunanistan’ın başkenti Atina, 409 ölümle Fransa’nın başkenti Paris, 387 ölümle İspanya’nın başkenti Madrid takip etti.
Aşırı sıcaklıkların özellikle Avrupa’nın hızla yaşlanan nüfusu için ciddi bir tehdit oluşturduğu uyarısında bulunan uzmanlar, yüksek sıcaklıklara bağlı nedenlerle hayatını kaybedenlerin yaklaşık yüzde 85’inin 65 yaş üzerindeki kişilerden oluştuğuna dikkati çekti.
Araştırmada, iklim değişikliğinin bu yaz sıcaklığa bağlı ölümlerin yüzde 68’inden sorumlu olduğu ve sıcaklık kaynaklı ölüm sayısını normalde beklenenin üç katından fazlasına çıkardığı ifade edildi. Ayrıca, sıcaklıkla ilişkili ölümlerin önemli bir bölümünün kayıt altına alınmaması nedeniyle gerçek ölüm sayısının bilinenden daha yüksek olabileceğine dikkat çekildi.
Yüksek sıcaklıklar Asya kıtasını da olumsuz etkiledi
Termometrelerin bu yaz birçok kez 40 derecenin üzerini gösterdiği Japonya’da görülen yüksek sıcaklık seviyeleri, can kayıplarına neden oldu.
Japonya Meteoroloji Ajansı (JMA), haziran ayında ülke genelinde 1898’den bu yana kaydedilen en yüksek aylık sıcaklık ortalamasının görüldüğünü bildirdi.
Başkent Tokyo’da 16 Haziran-31 Temmuz tarihlerinde, aşırı sıcaklardan kaynaklandığı değerlendirilen rahatsızlıklar nedeniyle 56 kişi hayatını kaybetti. Ülke genelinde ise 21–27 Temmuz döneminde 10 bin 804 kişi sıcaklığa bağlı şikâyetlerle hastaneye kaldırıldı.
Güney Kore’de de 28–30 Haziran tarihleri arasında rekor düzeyde ortalama günlük sıcaklıklar kaydedildiği, ölçümlerin tutulmaya başlandığı 1904 yılından bu yana en yüksek ortalama sıcaklığa ulaşıldığı belirtildi.
Hindistan Meteoroloji Dairesi (IMD) başkent Yeni Delhi’de kavurucu sıcakların haziran boyunca etkisini göstermesi üzerine kentte “kırmızı alarm” verdi. Cammu Keşmir bölgesinde şiddetli sıcak hava dalgası nedeniyle okullar ve kamu daireleri 15 günlüğüne tatil edildi.
Pakistan’ın Pencap eyaletinin bazı bölgelerinde de sıcaklıklar 50 dereceye kadar yükseldi.
İran’da aşırı sıcaklara bağlı olarak artan enerji sarfiyatını dengelemek hedefiyle 18 eyalette kamu kurumları tatil edildi.
Aşırı sıcaklar kuraklığı artırdı
2025 yılı, pek çok bölgede aşırı sıcakların beraberinde getirdiği kuraklıklara da sahne oldu.
Enerji sıkıntısının yanı sıra kuraklıkla da mücadele eden İran, bu yıl en ciddi su krizlerinden birini yaşadı. Şimdiye kadar üç barajı tamamen kuruyan ülkede, 8 barajın daha kuruma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirtildi.
İran medyasında eylülde yayımlanan uydu görüntülerinde, ülkenin Batı Azerbaycan eyaletinde yer alan dünyanın en büyük tuz göllerinden biri olan Urumiye Gölü’nün tamamen kuruduğu görüldü.
Son beş yıldır yaşanan kuraklık nedeniyle başkent Tahran’a su sağlayan barajlardaki rezervlerin son yüzyılın en düşük seviyesine ulaştığı aktarıldı.
Güney Kore’nin doğusundaki Gangneung kenti kuraklık nedeniyle “afet bölgesi” ilan edildi. Kentin 2025 yılında mevsim normallerinin yarısının altında yağış aldığı, kentin ana içme suyu kaynağındaki su seviyesinin cuma itibarıyla yüzde 15,7’ye düştüğü belirtildi.
Suriye’de yıl içinde azalan yağış miktarı, bölgede kuraklık yaşanmasına neden oldu.
Afrika genelinde pek çok ülke de bu yıl aşırı sıcakların etkisiyle kurak kaldı.
Muhabir: Şilan Turp
