İZMIR (AA) – Ibadov, gazetecilere yaptığı sunumda, 2008 yılında yaklaşık 2 milyar dolarlık bir yatırımla SOCAR’ın, Petkim’in yüzde 51’ine sahip olarak Türkiye’de faaliyete başladığını anımsattı.
O dönemden bu yana Petkim’den Azerbaycan’a temettü ödenmediğini vurgulayan Ibadov, “Petkim’in elde ettiği bütün karlar, tekrar Türkiye’de yatırım için kullanılmış oldu. SOCAR olarak Petkim’e 2 milyar dolarlık yatırım yapıp yüzde 51’ine sahip olduktan sonra 1,6 milyar dolar daha yatırım yapmış bulunmaktayız.” ifadesini kullandı.
Ibadov, bugün Petkim’in, Türkiye’nin tek entegre petrokimya üreticisi olduğuna değinerek, “Türkiye’deki talebin yüzde 12’sini karşılıyoruz. Eskiden daha yüksek bir oranda karşılıyorduk ama tabii piyasa büyüdükçe, talep arttıkça bu anlamda da payımız yüzde 12’ler civarında.” diye konuştu.
Dünyadaki en başarılı rafineri ve petrokimya tesislerinin birbirleriyle entegre olarak çalışan tesisler olduğuna işaret eden Ibadov, bu ihtiyacı gördükleri için 2014 yılında başlayıp 2018 yılında tamamlanan STAR Rafinerisi’ni inşa ettiklerini belirtti.
Ibadov, bu rafinerinin 6,7 milyar dolarlık bir yatırım değeriyle o dönemde Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tek noktaya yapılan en büyük yatırım olarak tarihe geçtiğinin altını çizerek, “Bugün STAR Rafineri, 11 milyon ton ham petrol imal ediyor, işliyor ve rafinaj ürün üretiyor. Bu da Türkiye’deki petrol ürünü ihtiyacının yaklaşık yüzde 25’ini karşılıyor. Tabii ki bu yeterli değil ama piyasanın önemli ölçüde dışa bağımlılığını azalttığımız için, Türkiye’nin cari açığına her sene 1 milyar dolara yakın bir değerde katkıda bulunmanın gururunu yaşıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Geçen yılın, finansal ve operasyonel anlamda en başarılı dönemleri olduğuna da dikkati çeken Ibadov, şunları söyledi:
“STAR’ın 2022 yılında kapasite kullanımı yüzde 113 oranında gerçekleşti. Rafinerilerde standart bir kapasite kullanım oranı oluyor ama siz etkin planlama, değer yaratma teşebbüsleriyle, üst düzey mühendislik çözümleriyle ilave bir yatırım yapmadan rafinerinin kapasitesinin üzerinde üretim yapabiliyorsunuz. Mesela 10 milyon tonluk standart kapasitemiz var ama biz üretimimizi 11,3 milyon ton olarak gerçekleştirebildik ki bu da yüzde 113’lük bir kapasite kullanım oranı oldu.”
Petkim’in, 2023 yılında 240 milyon dolar daha ödeyerek STAR Rafinerisi’nden yüzde 6 daha pay almasının söz konusu olduğunu anımsatan Ibadov, ancak bu miktarın özellikle petrokimya sektörünün iyi durumda olmadığı ve faizlerin de yüksek olduğu dönemde Petkim’in nakit durumunu zora sokacağı konusunda Petkim ve SOCAR’ın anlaştığını dile getirdi.
Petkim’in STAR Rafinerisi’ndeki karlılıktan ne zaman yararlanacağı sorusuna ilişkin ise Ibadov, şu bilgileri verdi:
“Petkim, yüzde 12’lik kısma denk gelecek taksitleri ödedi. 2023’ün ekim ayına kadar da hisse devrini tamamlama, resmi olarak belirli izin onay ve dokümantasyona tabi. Ekim ayına kadar o süreç tamamlandıktan sonra Petkim artık STAR’ın yüzde 12’sinin sahibi olacak efektif olarak ve STAR’ın elde ettiği karın yüzde 12’si her sene muhasebe tekniğiyle Petkim’in kar zarar tablosunda artı olarak gözükecek.”
“2023 itibarıyla Türkiye’ye TANAP’tan giren gaz miktarı yaklaşık 21 milyar metreküp”
Türkiye’nin enerji koridoru olma yönündeki hedeflerine en büyük katkıyı sağlayan projelerinden birinin de TANAP olduğunu ifade eden Ibadov, gelecekte TANAP’ın genişletilmesi ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya daha fazla doğal gazın iletilmesiyle ilgili çalışmaların sürdüğüne değindi.
Elchin Ibadov, bu çalışmaların, Türkiye’nin doğal gaz merkezi olması konusunda büyük fırsatlar sunduğunu belirterek, 2023 itibarıyla Türkiye’ye TANAP’tan giren gaz miktarının yaklaşık 21 milyar metreküpe, Türkiye üzerinden Avrupa’ya giden gaz miktarının ise yaklaşık 22 milyar metreküpe ulaştığı bilgisini paylaştı.
Ibadov, BOTAŞ ve SOCAR tarafından kurulan ortak girişim şirketine ilişkin de iki şirket arasında yapılan işbirliğinin geniş bir alanı kapsadığını hatırlatarak, “Bu işbirliği sadece doğal gaz transiti ile ilgili değil. Birlikte özellikle doğal gaz altyapısı yatırımları anlamında neler yapılabilir bunun üzerinde sürekli kafa yoruyoruz. Yapılacak işlerin kapsamıyla ilgili şu an SOCAR ve BOTAŞ üst yönetimiyle, Türkiye Cumhuriyeti devlet büyükleri ve Azerbaycan devlet büyükleri arasında görüşmeler devam ediyor.” dedi.
“Türkiye’ye toplam yatırımımız 18 milyar dolara ulaştı”
SOCAR Türkiye Rafineri ve Petrokimya İş Birimi Başkanı Anar Mammadov ise SOCAR Türkiye olarak Türkiye’ye toplam yatırımlarının 18 milyar dolara ulaştığını vurguladı.
STAR Rafinerisi’nin dizayn kapasitesinin 10 milyon ton olarak hesaplandığını kaydeden Mammadov, “2022’de yüzde 113 kapasite ile STAR Rafinerisi’ni çalıştırabildik ama potansiyelimiz daha yüksek. Test aşamasında hiçbir yatırım yapmadan STAR’ın kapasitesini yüzde 118’e kadar yükseltebileceğimizi gördük. Yani 365 gün durmadan çalışsak, yüzde 118, yani 12 bin tona yakın ham petrol imal edebiliriz.” diye konuştu.
Mammadov, 2024’te, 4 yılda bir gerçekleşen büyük bir planlı üretim duruşu olacağını da dile getirerek, “Bu duruş zamanı yatırım yaparak, biz bu üretim hacmine yüzde 3 ekleyeceğiz ve neticede STAR’ın üretim hacmi, kapasitesi yüzde 121’e yükselecek. Bu da endüstrimiz için çok önemli bir neticedir.” ifadesini kullandı.
– “Petrokimyada Türkiye’de potansiyel gerçekten oldukça büyük”
Mammadov, bp ile SOCAR Türkiye’nin yeni bir petrokimya yatırımı için planladığı işbirliğinin askıya alındığı bilgisini vererek, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Bu projeyi, bp ile ortaklık şeklinde hayata geçirmeyi planlıyorduk. Ama sonradan bp, komple olarak petrokimya sektöründen çıkmaya karar verdi ve bütün varlıklarını sattı. Bu, yatırımı etkileyen birinci faktör oldu. İkincisi de pandemi başladıktan sonra bütün dünyada dengeler değişti ve bu değişen koşullarda biz bu projeyi askıya aldık. Ama bu demek değil ki bu proje ilerlemeyecek. Tabii ki konjonktüre bağlı olarak bu tekrar değerlendirilebilir. Petrokimyada Türkiye’de potansiyel gerçekten oldukça büyük. Sadece Türkiye’de değil, bizim sektörümüzde, imal sektöründe en büyük potansiyele sahip olan alan petrokimya. Bu konu da tabii ki bizim her zaman gündemimizde.”
Muhabir: Ebru Şengül Cevrioğlu
