WASHINGTON/KUDÜS (AA) – ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Sullivan, Beyaz Saray’da düzenlediği basın brifinginde, Biden yönetiminin dış politikasına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Sullivan, Orta Doğu’da İsrail’e güçlü destek verdiklerini ve “İran gibi düşmanların” ciddi şekilde zayıflatıldığını ifade etti.
Gazze’de ateşkes süreciyle ilgili çok umutlu konuşan Sullivan, “Ateşkes anlaşmasına çok yaklaştık, anlaşma bu hafta tamamlanabilir. Bir söz vermiyorum ya da bir tahminde bulunmuyorum ama bunun gerçekleşmesi için çalışacağız.” ifadelerini kullandı.
Sullivan, söz konusu ateşkes anlaşmasıyla esirlerin evlerine dönmelerinin, Gazze’ye ciddi miktarda yardım girişinin ve bundan sonra siyasi sürecin önünün açabilecek daha olumlu bir atmosferin mümkün olacağını söyledi.
İsrail’de yakında Hamas’la bir anlaşmanın imzalanacağına ilişkin iddialar artıyor
Öte yandan, İsrail’de Hamas’la esir takası ve Gazze Şeridi’nde son 16 aydır devam eden soykırımın durdurulması yönünde bir anlaşmanın yakında imzalanacağı yönünde iddialar yükseliyor.
Katar, Mısır ve ABD’nin arabuluculuğunda Hamas ve İsrail arasında yürütülen dolaylı müzakereler, esir takası ve saldırıların durdurulmasıyla ilgili nihai bir anlaşmanın şekillendirilmesi için yoğun şekilde devam ediyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, üst düzey İsrail müzakere heyetini Gazze’de ateşkes ve esir takası görüşmelerinin yürütüldüğü Katar’a gönderme kararı almış, aralarında İsrail Dış İstihbarat Teşkilatı Mossad Direktörü David Barnea ve İsrail İç İstihbarat Servisi Şin-Bet (Şabak) Direktörü Ronen Bar’ın da bulunduğu heyet Doha’ya gitmişti.
İsrail’in Yedioth Ahronoth gazetesi, siyasi kaynaklara dayandırdığı haberinde, İsrail ile Hamas arasındaki esir takası anlaşmasının ayrıntılarının yüzde 90’ı üzerinde anlaşmaya varıldığını öne sürmüştü.
İsrail’in Kanal 12 televizyonunun haberine göre, İsrailli bazı kaynaklar, esirlerin serbest bırakılmasına ilişkin anlaşmanın ayrıntıları üzerinde mutabakatın sağlandığını; Hamas’ın nihai yanıtını beklediklerini aktardı.
Haberde, söz konusu anlaşmanın temel olarak geçen mayıs ayında siyasi ve güvenlik işlerinden sorumlu Mini Bakanlar Konseyi tarafından onaylanan plana benzediği kaydedildi.
Planda, İsrailliler karşılığında Filistinlilerin serbest bırakılacağı, Gazze’ye insani yardım akışına izin verileceği, zorla yerinden edilenlerin Gazze Şeridi’nin kuzeyine geri döneceği, Gazze’de yeniden imarın başlayacağı ve sınır kapıların yeniden açılacağı üç aşamalı bir anlaşmadan bahsediliyor.
Ayrıca İsrail’in Gazze’nin merkezindeki Netzarim Koridoru’ndan çekilmesi, ordunun kurduğu mekanizmaların tamamen kaldırılması, Gazze’nin kuzeyine silahlı kişilerin yeniden dönüşünü engelleyen bir mekanizma bulunmasının yer aldığı planda, Gazze-Mısır sınırındaki Philadelphia Koridoru ve İsrail’in buradan çekilip çekilmeyeceğine dair herhangi bir bilgi bulunmuyor.
“Görüşmelerdeki temkinli ilerleme”
İsrail ordu radyosunun Doha’daki müzakerelere katılan İsrailli bir kaynaktan aktardığı haberinde, “temkinli bir ilerleme olduğu, olumluymuş gibi göründüğü ve Hamas’ın yanıtının beklendiği” ifade edildi.
İsrail Enerji Bakanı Eli Cohen “94 FM” radyosuna yaptığı açıklamada, “Tüm göstergeler, kaçırılan kişilerin serbest bırakılması için bir anlaşma yapılması için büyük bir fırsat olduğunu gösteriyor.” ifadesini kullandı.
İsrailli emekli tümgeneral Gershon Hacohen ise aynı radyoya yaptığı açıklamada, “Bir anlaşmaya varılması gerektiği açık, bedelinin yüksek olacağı da açık ve bunu kabul etmek zorundayız.”ifadesini kullandı.
Netanyahu’nun hamleleri
İsrail’deki “Ynet” haber sitesinde yer alan haberde, Mossad Direktörü Barnea ve Şin-Bet Direktörü Bar ve İsrail ordusunda kayıp kişiler ve esirlerden sorumlu komutan Nitzan Alon bulunduğu heyetin Katar’da olduğu kaydedildi.
Müzakerelerin Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Orta Doğu ve Kuzey Afrika Koordinatörü Brett McGurk, ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın ABD’nin Orta Doğu Özel Temsilcisi olarak atayacağını duyurduğu Steve Witkoff’un katılımıyla yürütüldüğü belirtildi.
Öte yandan İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ise Hamas’la esir takası anlaşmasına karşı olduğunu duyurdu; “Hamas tamamen teslim olana ve esirler geri dönene kadar Gazze’de cehennemin kapılarının açılması” çağrısında bulundu.
Kızılhaç’ın rolü
İsrail’de yayın yapan Maariv gazetesinde ise Doha’da müzakerelerin devam ettiği, tarafların hâlâ mevcut olan aksaklıklara rağmen anlaşmaya varma konusunda hazırlıklı olduğunu ifade edildi.
Uluslararası Kızılhaç Komitesi Başkanının, esir takası konusunda Kızılhaç’ın rolünü tartışmak için İsrailli yetkililerle görüşmesinin beklendiği kaydedildi.
Gazetenin haberinde, “Kızılhaç’ın, tarafsız bir arabulucu olarak hareket etmeye ve bir anlaşma imzalanması halinde Gazze’de tutulanların serbest bırakılmasına ve geri getirilmesine yardım etmeye hazır” olduğu aktarıldı.
Hamas’tan bu iddialara ilişkin henüz bir değerlendirme yapılmazken, Kasım 2023’teki yapılan tek ateşkes kapsamındaki esir değişiminden bu yana Hamas, bir anlaşma imzalamaya hazır olduğunu vurguladı; hatta Mayıs 2024’te Biden’ın sunduğu öneriyi kabul etti.
Fakat Netanyahu, başta soykırımın devam etmesi ve ordunun Gazze’den çekilmemesi olmak üzere yeni şartlar öne sürerek öneriden geri adım attı; Hamas ise saldırıların tamamen durdurulması ve İsrail ordusunun tamamen geri çekilmesi yönünde ısrarcı.
Netanyahu, İsrail ve uluslararası kamuoyunda siyasi nedenlerle Hamas ile esir takası anlaşması yapmamakla suçlanıyor.
Muhalefet ve esirlerin aileleri Netanyahu’yu, esir takası anlaşması dahil olmak üzere Hamas’la “savaşı durdurmaya yönelik” bir anlaşma yapılmasını baltalayacak imkansız koşullar koyarak esirlerden vazgeçmek ve onları Gazze Şeridi’nde ölüme terk etmekle suçluyor.
İsrail hapishanelerinde 10 binden fazla Filistinli tutulurken, Hamas’ın elinde ise 99 İsrailli esirin bulunduğu tahmin ediliyor.
Hamas, ellerindeki onlarca esirin, İsrail’in rastgele saldırıları sonucu hayatlarını kaybettiğini açıklamıştı.
Muhabir: Hakan Çopur,Abdel Ra’ouf D. A. R. Arnaout,Halime Afra Aksoy
